O atlasie

ATLAS.
KRESY WSCHODNIE
DLA NIEWIDOMYCH I SŁABOWIDZĄCYCH
 
 

Projekt „Atlas Kresów Wschodnich dla niewidomych i słabowidzących" współfinansowany jest ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

W 2018 r. osoby niewidome i słabowidzące otrzymały publikację WILNO - plan Starego Miasta. W kolejnym roku tj. 2019 wydaliśmy kolejny plan - tym razem Lwów - plan Starego Miasta. Pod koniec tego roku zrealizowaliśmy kolejne opracowanie o tematyce kresowej - Atlas Kresów Wschodnich.

Kresy Wschodnie to pojęcie znane niemal każdemu współczesnemu Polakowi, które określa - w takim powszechnym rozumieniu - przedwojenne ziemie II Rzeczypospolitej zawłaszczone przez Związek Sowiecki w 1939 r. (aneksja ta została zaakceptowana podczas konferencji teherańskiej w 1943 r., a potem jałtańskiej w 1945 r.).

Termin „kresy" miało w XVII wieku znacznie szerszy zasięg i obejmowało ziemie przedrozbiorowej Rzeczypospolitej, a dokładnie odległe pogranicza Wielkiego Księstwa Litewskiego oraz Galicji Wschodniej. Tereny te, słabiej zintegrowane z resztą państwa, określane były jako obszary różnorodne etnicznie i religijnie, wręcz niespokojne, a nawet niebezpieczne, ale też postrzegane były jako bezkresne i bogate w różne dobra. W 1921 r. na mocy traktatu ryskiego ziemie te weszły w skład ZSRR i nazwane zostały Kresami Utraconymi.

Po II wojnie światowej termin „kresy" zniknął z polskiego słownika i został zastąpiony określeniami zgodnymi z terminologią radziecką, gdzie po 17 września 1939 r. obszary te zostały nazwane „Zachodnią Białorusią" i „Zachodnią Ukrainą". Dopiero w 1989 roku termin Kresy Wschodnie przestał być zakazany i pojawił się w polskiej historiografii. Do dziś historycy chętnie posługują się tym określeniem. Nasze opracowanie obejmie przede wszystkim obszar zdefiniowany przez pojęcie Kresy Wschodnie rozumianym jako tereny na wschód od Bugu po granice II Rzeczypospolitej. Opowiemy zatem o Wileńszczyźnie z Nowogródczyzną, Polesiu, Wołyniu oraz Galicji Wschodniej (Małopolsce). Obecnie te ziemie znajdują się w większości w granicach państw: Litwy, Białorusi i Ukrainy. Jedna z plansz naszego opracowania pokaże tereny tzw. Kresów Utraconych czyli tych, które sięgały aż do granic Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

„Atlas Kresów Wschodnich" to projekt skierowany, w szczególności, do osób niewidomych i słabowidzących. Na barwno-wypukłych planszach, zwanych tyflomapami, znajdą się najważniejsze miejscowości, które zostaną opisane w publikacji w powiększonym druku. Opis zawierać będzie informacje ogólne o położeniu danej miejscowości wraz z listą najciekawszych i najważniejszych obiektów związanych z dziedzictwem kulturowym. Mapy dotykowe zawierające lokalizację miejscowości leżących w historycznych granicach Rzeczypospolitej będą stanowić podstawowe źródło wiedzy dla osób z dysfunkcją wzroku. Pozwolą pokazać te miejsca w przestrzeni geograficznej, dostarczając tym samym wiedzy niedostępnej wzrokiem, a istotnej w kontekście umiejscowienia opisów.

Atlas składa się z 9 plansz oraz publikacji wydanej w powiększonym druku i w formacie HTML, która zawiera komentarze historyczne odnoszące się tematycznie do poszczególnych tyflomap. Całość dopełnia broszura brajlowska zawierająca objaśnienia skrótów brajlowskich użytych na poszczególnych planszach. Całe opracowanie znajduje się w wygodnej teczce.

Poniżej prezentujemy tytuły 9 tyflomap:

1. Kresy Zewnętrzne. Rzeczpospolita Obojga Narodów

2. Kresy Utracone. II Rzeczpospolita

3. Kresy Wschodnie. Polska  Rzeczpospolita Ludowa

4. Ziemie Kresowe. Współczesne Granice

5. II Rzeczpospolita – województwa w 1939 roku

6. Zmiany Granic w 1945 roku.

Regiony historyczne

K1. Kresy Wschodnie – cześć północna

K2. Kresy Wschodnie – część środkowa

K3. Kresy Wschodnie – część południowa

Życzymy dobrej lektury

Pytania i zamówienia prosimy kierować na adres publikacje@trakt.org.pl lub telefonicznie +48 22 576 18 79 oraz +48 606 75 75 85.