O atlasie
Dofinansowano ze środków
Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej
w ramach programu
„Ochrona dziedzictwa kulturowego za granicą 2017”
WILNO BARDZIEJ DOSTĘPNE
Fundacja Polskich Niewidomych i Słabowidzących "Trakt" przygotowała kolejne wydawnictwo barwno-wypukłe skierowane w szczególności do osób niewidomych i słabowidzących. To kolejna publikacja z serii wydawniczej TYFLOGRAFIA POLSKA. Tym razem zabieramy Państwa do pięknego Wilna, bogatego w polskie dziedzictwo kulturowe.
W publikacji znajdzi emy ciekawe trasy turystyczne po Starym Mieście, przybliżając jego historię i kulturę oraz zwrócimy uwagę na dostępność dla niewidomych poszczególnych miejsc i obiektów. Treści te znajdują się w publikacji w powiększonym druku oraz w wersji HTML dostępnej na stronie internetowej www.trakt.org.pl . Niewidomy czytelnik będzie mógł samodzielnie zapoznać się z topografią Starego Miasta, bowiem w jego ręce trafi 13 tyflomap przedstawiających poszczególne jego sektory i mapę ogólną Wilna oraz ogólny plan Cmentarza na Rossie.
Zamówienia na WILNO – PLAN STAREGO MIASTA dla niewidomych i słabowidzących można składać na adres:
publikacje@trakt.org.pl
Prosimy podawać swoje dane adresowe do wysyłki oraz informację, czy jest Pani/Pan osobą niewidomą czy słabowidzącą lub jaką placówkę Państwo reprezentują, w temacie wpisując Wilno. Obecnie tworzymy bazę osób zainteresowanych wydawnictwem. Wysyłkę planujemy bliżej okresu letniego, a więc w sam raz na wakacyjną wycieczkę.
Atlas dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej.
Projekt otrzymał również wsparcie finansowe Fundacji KGHM Polska Miedź.
WPROWADZENIE
Publikacja „Wilno. Plan Starego Miasta” adresowana jest do osób niewidomych i słabowidzących zainteresowanych poznaniem tego ważnego historycznie miasta, miasta wyjątkowo bliskiego sercom wielu Polaków. Jest to przewodnik, który może być pomocny w poznaniu historii i zabytków miasta z perspektywy osób z dysfunkcją wzroku.
Publikacja koncentruje się na obiektach znajdujących się głównie w obrębie Starówki. Dodatkowo uwzględnia dwa obiekty cmentarne znajdujące się poza tym obszarem. Ze względu na ograniczoną objętość publikacji konieczne było dokonanie pewnej selekcji miejsc, które znalazły się w przewodniku.
Najważniejszym kryterium przy ich wyborze było uwzględnienie tych, które są istotne z uwagi na polskie dziedzictwo kulturowe. Mimo że Wilno od zakończenia II wojny światowej znajduje się poza terytorium Polski, jest miastem niezwykle ważnym dla polskiej historii i kultury. Ponadto uwzględnione zostały też niektóre obiekty z dziedzictwa innych kultur, ponieważ Wilno jest równocześnie przykładem wielokulturowości.
Należy zdawać sobie sprawę, że trasy są jedynie propozycją, pewnym pomysłem na kolejność i sposób zwiedzania. Ostatecznie i tak zdecyduje Czytelnik tej publikacji, a w Wilnie po prostu turysta.
Bardzo ważnym aspektem przewodnika jest próba ułatwienia zwiedzania miasta osobom słabowidzącym i niewidomym, dlatego w części opisowej publikacji starano się uwzględnić informacje ważne dla tej grupy odbiorców, zaś integralną część przewodnika stanowią barwne mapy dotykowe (tyflomapy). Posługując się tyflomapami oraz czytając lub słuchając opracowanego przewodnika, możemy odwiedzić piękne zabytki Wilna, szukając polskich korzeni, śladów wspaniałej historycznej przeszłości, miejsc związanych z wybitnymi polskimi postaciami, ale też z kulturą litewską.
Publikacja składa się z:
- kompletu map specjalnie opracowanych kolorystycznie i dotykowo, odpowiednio ponumerowanych (znajdujących się w teczce formatu A3);
- brajlowskiej broszury z objaśnieniami skrótów brajlowskich zastosowanych na mapach;
- książki w powiększonym druku, zawierającej opisy poszczególnych tras zwiedzania, skrótowe informacje na temat obiektów zaznaczonych na mapach, a także wskazówki, jak do nich dotrzeć.
Informacja o publikacji wraz z materiałami uzupełniającymi znajduje się na stronach internetowych
www.trakt.org.pl i www.tyflomapy.pl.
Opisywane trasy i opisy poszczególnych obiektów zwracają uwagę na niektóre elementy ułatwiające bądź utrudniające samodzielne poznawanie starówki wileńskiej przez osoby niewidome i słabowidzące. Tych drugich elementów jest, niestety, zdecydowanie więcej.
Na podstawie obserwacji należy uczciwie przyznać, że wileńska starówka w zasadzie nie oferuje osobom z problemami wzroku rozwiązań kontrastowych czy dotykowych ułatwiających samodzielne i bezpieczne poruszanie się. Dlatego też trzeba być na to przygotowanym, wybierając się do tego miasta. Przede wszystkim trzeba mieć na uwadze, że na Starym Mieście w Wilnie:
- światła na przejściach nie posiadają sygnalizacji dźwiękowej. Aby przejść, trzeba znaleźć i nacisnąć odpowiedni przycisk, co może stanowić duże utrudnienie. Sygnalizacja dźwiękowa znajduje się na skrzyżowaniu alei Gedimino pr. z ulicą Vrublewskio g. w okolicach katedry wileńskiej;
- nawierzchnia ulic w większości jest wykonana z kostki lub kamieni, co sprawia, że na przykład podczas opadów istnieje większe niebezpieczeństwo poślizgnięcia się;
- nie ma oznaczeń kolorystycznych i kontrastowych schodów (pierwszego i ostatniego). Bywa też, że schody usytuowane są bez ostrzeżenia obok budynków na bardzo wąskich chodnikach;
- dodatkowym zagrożeniem są wszechobecne słupki (zdarzają się słupy), wąskie chodniki, wysokie krawężniki, tablice ogłoszeniowe, betonowe kule czy donice stojące na środku chodnika oraz stoliki restauracyjne uniemożliwiające przejście na i tak wąskich uliczkach;
- przed zwiedzanymi obiektami – kościołami, klasztorami, muzeami – nie ma żadnych makiet ani opisów w brajlu;
- nieuregulowaną pozostaje kwestia poruszania się z psami przewodnikami. Można z nimi wchodzić do każdego kościoła katolickiego, natomiast wejście do cerkwi jest możliwe po uzyskaniu zgody od właścicieli (zarządców).
ZAKOŃCZENIE
Parafrazując słowa marszałka Piłsudskiego, od których rozpoczyna się przewodnik, w krótkim słowie „Wilno” mieści się wiele, ponieważ naprawdę wiele zabytków, atrakcji, wspomnień, postaci ma to miasto do zaoferowania. Ale każdy odbierze je indywidualnie. Jedni mogą odbierać miasto przez pryzmat kultu religijnego, jako miejsce pielgrzymek, inni poprzez bogatą historię, jeszcze inni jako miasto poetów, pisarzy, światłych umysłów, a jeszcze dla innych będzie tyglem wielu kultur.
Czy jest to faktycznie miasto magiczne, będzie się można przekonać samemu.
Wilno zachowało raczej swój dawny urok, więc spotkanie z historią jest tu na wyciągnięcie ręki. Mamy nadzieję, że przewodnik ułatwi zwiedzanie miasta lub przygotuje do tej wycieczki.
W 2018 roku – roku obchodów 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości – wizyta w Wilnie może być wyjątkowym doświadczeniem i przeżyciem. Ale niezależnie od tego, kiedy się tam wybierzemy, spotkanie z Wilnem może stać się okazją do zwiększenia swojej świadomości na temat polskich dziejów, polskich bohaterów, losów Polaków na Kresach. Może być okazją do nadrobienia lekcji z historii lub do pogłębienia swojej wiedzy. Może też do poczucia nostalgii, którą to miasto w sobie nosi.