Jak czytać TYFLOMAPY
JAK CZYTAĆ MAPY PUBLIKACJI
ATLAS. ŚWIAT PODCZAS II WOJNY ŚWIATOWEJ
OPIS LEGENDY
Cały Atlas znajduje się w teczce zawierającej dziewięć plansz dotykowych (w tym cztery plansze rozkładane), broszurę w brajlu ze spisem treści, objaśnieniami skrótów brajlowskich oraz książkę w powiększonym druku ze specjalnie przygotowanym komentarzem historycznym.
Zanim jednak wyjmiesz interesującą Cię mapę z teczki, dokładnie zapoznaj się z jej zawartością.
Pod klapą teczki umieściliśmy legendę. Legenda zawiera objaśnienia użytych znaków na poszczególnych mapach, które, jeśli dokładnie je poznasz i zapamiętasz (a nie jest ich dużo), będzie Ci łatwiej czytać.
Państwa Osi i ich sojusznicy oraz terytoria okupowane i zależne oznaczone zostały gładką powierzchnią i czarnym lub ciemnoszarym kolorem. Zmiana koloru jest czytelna tylko wzrokiem i kolor szary oznacza obszar będący areną działań wojennych.
Państwa alianckie i obszary przez nie kontrolowane oznaczyliśmy fakturą „piaskową” i kolorem żółtym.
Państwa neutralne oznaczone zostały fakturą składającą się z regularnej sieci wypukłych punktów na zielonym tle.
Granice Niemiec to gruba czarna linia na żółtej wstędze.
Granice państwa to linia złożona z wypukłych punktów, czytelnych dotykiem i w kolorze białym.
Granice państw na rzekach to symbol pojawiający się tylko w wersji dotykowej. Jest to wypukła linia z wypukłymi punktami umieszczonymi co około pięć milimetrów.
Miasta oznaczone zostały sygnaturą w postaci czarnych wypukłych okręgów z pomarańczowym wnętrzem.
Linia brzegowa – to wypukła szorstka, cienka linia w kolorze białym.
Morza – to obszary w kolorze niebieskim pokryte fakturą składającą się z wypukłych poziomych linii.
Wyspy pokazaliśmy jako wypukłe półokręgi z podstawą zwróconą ku dołowi, z obwódką granatową i z białym wypełnieniem. Wielkie wyspy są pokazane tak jak morza. Wypełnienie wysp się zmienia w zależności od przynależności do bloku państw Osi lub do państw alianckich.
Archipelagi pokazaliśmy jako wypukłe półokręgi z podstawą zwróconą ku dołowi, z obwódką granatową i z białym wypełnieniem z wypukłą granatową kropką wewnątrz. Wielkie wyspy są obrysowane linią brzegową i oznaczone tym samym kolorem co ląd. Wypełnienie archipelagów zmienia się w zależności od przynależności do bloku państw Osi lub do państw alianckich.
Postaraj się zapamiętać sygnatury i faktury. W razie potrzeby zawsze możesz ponownie skorzystać z legendy, która na stałe jest przyklejona do teczki.
Na poszczególnych planszach znajdziesz dodatkowe legendy umieszczone najczęściej po lewej stronie planszy poniżej tytułu danej tyflomapy. Nie zawsze było miejsce na legendę, więc na niektórych planszach jest ona umieszczona zazwyczaj w jednym z rogów planszy. Legendy te objaśniają sygnatury dotyczące tylko danej planszy, tematu, jaki na niej jest prezentowany.
Na mapach tematycznych znajdziesz faktury, które opisaliśmy, ale będą do nich czasami przypisane inne informacje. Ważne jest, aby przed czytaniem każdej mapy najpierw zapoznać się z legendą i zapamiętać objaśnienia poszczególnych znaków i zastosowanych faktur na danej mapie.
Jeśli już poznałeś i rozumiesz legendę, to teraz możesz wyjąć pierwszą mapę, broszurkę z objaśnieniami skrótów brajlowskich i książkę z komentarzem historycznym. Opisy historyczne znajdziesz też na stronie Fundacji „Trakt” oraz na www.tyflomapy.pl w Internecie.
OPIS BROSZURY Z OBJAŚNIENIAMI SKRÓTÓW BRAJLOWSKICH I KSIĄŻKI Z KOMENTARZEM HISTORYCZNYM
Ze względu na rozciągłość pisma brajlowskiego konieczna była zamiana pełnych nazw na skróty dwu- i trzyliterowe. Dodatkowo do niektórych skrótów brajlowskich dodano tzw. klucze, które informują, do jakiego rodzaju znaku na mapie i obiektu w rzeczywistości odnieść należy dany skrót. Mamy zatem następujące klucze:
- dla jezior to punkty trzeci, piąty i szósty,
- dla wysp to punkt piąty,
- dla archipelagów to punkty drugi i piąty,
- dla morza to litera „m”,
- dla obozów (łagrów) to litera „o”,
- dla bitew to litera „b”,
- dla powstań to litera „p”,
- dla miejsca zrzucenia bomby atomowej mamy literę „a”.
Przygotowaliśmy pełny wykaz objaśnień skrótów brajlowskich, jakie znajdziesz na mapach. Warto go mieć pod ręką, wyszukując objaśnienia do napotkanych i jeszcze niezapamiętanych skrótów. Staraliśmy się, aby skróty były intuicyjne i szybko kojarzone z nazwą własną. W wielu przypadkach wystarczy raz przeczytać objaśnienie i skrót zostanie zapamiętany, zwłaszcza tam, gdzie często się powtarza, a powtarzają się skróty dla rzek i wybranych miast. Nazewnictwo jednak jest mało powszechne i prawdopodobnie będzie konieczne częste zaglądanie do objaśnień skrótów.
Każda plansza ma swój opis historyczny. Został on tak opracowany, aby pokazane na mapie treści znalazły w nim swoje wyjaśnienie. Opisy jednak w wielu przypadkach zawierają coś, czego nie znajdziesz na mapie – są one dopełnieniem treści mapy, aby lepiej zrozumieć dane zagadnienie.
CZYTANIE MAP ATLASU
Znając już legendę, zawartość broszury z objaśnieniami skrótów brajlowskich i książkę z komentarzem historycznym, wyjmij wybraną planszę z teczki i ułóż ją tak, aby wypukły czarny trójkąt znalazł się w prawym górnym (dalszym) rogu.
Zanim zaczniesz oglądać mapę, zwróć uwagę na dodatkowe informacje znajdujące się na planszy.
Tytuł mapy umieszczono w lewym górnym (dalszym) rogu planszy i zajmuje on zazwyczaj dwa lub trzy wiersze.
W ostatnim wierszu tytułu znajduje się skala liczbowa mapy. Mapy w atlasie zostały wykonane w czterech skalach.
Zaczynamy od mapy Europy, czyli pierwszej głównej areny działań wojennych, by na dwóch kolejnych planszach pokazać dwa główne etapy sytuacji militarnej w tej części świata.
Mapy te zostały wykonane w skali 1 : 12 000 000 (jeden do dwunastu milionów centymetrów). Skala mapy określa, jaki jest stosunek odległości na mapie do odległości w terenie. Skala 1 : 12 000 000 oznacza, że jeden centymetr na mapie to dwanaście milionów centymetrów w rzeczywistości, czyli, po zamianie jednostek, odpowiada stu dwudziestu kilometrom na powierzchni ziemi. Pod tytułem mapy znajdziesz podziałkę liniową, która obrazuje odległość
w terenie wynoszącą pięćset kilometrów. W tej skali mamy jeszcze opracowaną planszę nr 5.
Trzy mapy w naszym atlasie to przybliżenie na Europę i dla tych map przyjęliśmy skalę 1 : 9 000 000 (jeden do dziewięciu milionów centymetrów), co oznacza, że powiększyliśmy ją o jedną trzecią w stosunku do mapy Europy. Skala 1 : 9 000 000 oznacza, że jeden centymetr na mapie odpowiada dziewięciu milionom centymetrów, czyli, po zamianie jednostek, odpowiada dziewięćdziesięciu kilometrom na powierzchni ziemi. W lewym dolnym (bliższym) rogu planszy znajdziesz podziałkę liniową, która obrazuje odległość w terenie wynoszącą dwieście kilometrów.
Mamy jeszcze mapę pokazującą działania wojenne na Dalekim Wschodzie. Została ona opracowana w skali 1 : 24 000 000 (jeden do dwudziestu czterech milionów centymetrów), co oznacza, że pomniejszyliśmy ją dwukrotnie w stosunku do mapy Europy. Dla działań wojennych na Atlantyku przyjęliśmy skalę 1 : 36 000 000 (jeden do trzydziestu sześciu milionów centymetrów), co oznacza, że pomniejszyliśmy ją trzykrotnie w stosunku do mapy Europy.
Skala wpływa między innymi na ilość informacji, jaką można pokazać na mapie, i jest zrozumiałe, że przy różnych skalach ta szczegółowość musi być inna, musi być bardzo starannie dobrana, aby jak najlepiej opowiedzieć temat na mapie.
W prawym dolnym (bliższym) rogu każdej planszy znajduje się jej numer zgodny z kolejnością chronologiczną plansz. Pamiętaj, aby mapa po obejrzeniu wróciła do teczki na swoje miejsce. Jeśli będzie porządek w teczce, to następnym razem będzie łatwiej ją znaleźć.
Mapy w wydanym atlasie są jednolite graficznie, więc, znając tych kilkanaście znaków, faktur, skal, układu plansz, z łatwością poradzisz sobie z ich czytaniem.
Nie będziemy opisywać, jak czytać każdą mapę, bo nie chcemy zabierać Tobie przyjemności ich odkrywania.
Zwróć uwagę na znaki na mapach, ich położenie w stosunku do siebie, ale też szukaj skupisk znaków. To ważne zwłaszcza dla tematów pokazanych na planszach nr 4 i 5. Szczególnie na planszy nr 4 zauważysz pewną prawidłowość – obozy koncentracyjne są skupione w większości na obszarze Wielkich Niemiec, zaś obozy zagłady powstały już na terenach okupowanych, włączonych do Rzeszy Niemieckiej. Im bardziej na wschód przesuwał się front, tym mniej było obozów, ale zdecydowanie więcej dochodziło do masowych mordów, pacyfikacji całych miejscowości. Odczytując taką zależność, można wyciągać wnioski i szukać przyczyn.
Życzymy przyjemnego oglądania map i poznawania historii świata w czasach jakże trudnych i tragicznych, w czasach II wojny światowej.
Przypominamy: po zakończeniu czytania schowaj planszę do teczki, w odpowiednie miejsce według kolejności.
Redakcja