Dyskusja

DYSKUSJA

W dyskusji związanej z dalszymi losami opracowań map dla niewidomych, głos zabrało dziesięć osób. Ze względu na wagę wypowiedzi, szerzej omawiamy dwie z nich.

Mgr Danuta Jasińska z Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Pomocy Naukowych i Sprzętu Szkolnego, określając rolę OBR w wyposażeniu szkół w pomoce dydaktyczne, stwierdziła, że Ośrodek jest odpowiedzialny za sporządzenie wykazów oraz opracowanie i wdrożenie poszczególnych pomocy. Od 1978 roku Ośrodek obejmuje działalnością również szkoły specjalne. W związku z wprowadzaniem nowych programów nauczania Ośrodek opracowuje nowy wykaz pomocy dla szkół dla niewidomych i niedowidzących. Przewiduje się powołanie rady konsultacyjnej, złożonej ze specjalistów z różnych dziedzin, która włączyłaby się w powstawanie propozycji zestawu do nauczania geografii i historii w tych szkołach. Rada inspirowałaby wraz z Ośrodkiem nowe rozwiązania, a także i oceniałaby przygotowywanie i wdrażanie nowych pomocy.

Po zatwierdzeniu przez Ministerstwo Oświaty i Wychowania zestawu pomocy, będą one wyprodukowane i dostarczane do szkół w ramach centralnego zaopatrzenia, finansowanego przez Ministerstwo. Taki tryb postępowania nie daje jednak gwarancji szybkiego wprowadzenia nowych pomocy.

Dlatego też Ośrodek popiera inicjatywę organizatorów seminarium, by wytypować cztery tematy, które byłyby opracowywane z wyprzedzeniem i traktowane jako mapy doświadczalne. Tematy te muszą też uzyskać aprobatę MOiW. Przy tak specyficznej produkcji konieczne jest ściśle współdziałanie kartografów z Ośrodkiem jak i z wytwórniami pomocy naukowych.

Mgr inż. Zbigniew Baranowski, dyrektor Biura Kartografii GUGiK stwierdził, że instytucja, którą reprezentuje pragnie również oddziaływać na rozwój tyflokartografii. GUGiK zainteresowany jest przede wszystkim teoretyczną stroną zagadnienia, a głównie standaryzacją opracowań, jak i wytycznymi technicznymi, niezbędnymi do masowej produkcji tego typu map. W finansowaniu tej części poczynań GUGiK mógłby partycypować. Utrudnieniem jest złożoność całego procesu produkcji, bowiem na końcowy efekt składa się często kilka technik poligraficznych i sposobów obróbki mas plastycznych. W kraju nie ma niestety zakładu, który by taki pełny cisjg produkcyjny posiadał. Wykonawców czeka więc trudna współpraca z wieloma zakładami.

GUGiK będzie czynił starania, by przedsiębiorstwa mu podległe włączyły się do współpracy, choć w warunkach samofinansowania nie będzie to łatwe. Ale jest przecież sponsor podstawowy – Ministerstwo Oświaty i Wychowania, które określi zakres wyposażenia szkoły i niezbędną wysokość nakładu, więc producenci nie będą narażeni na straty. Innym rozwiązaniem mogłyby być odpowiednie ulgi podatkowe dla producentów pomocy kartograficznych dla niewidomych.

Na pewno złożoność produkcji i jej koszty wskazują na potrzebę międzynarodowej współpracy w tej dziedzinie. Najpierw jednak należałoby opracować kilka polskich wzorów, by na ich podstawie moc podejmować dyskusje na forum międzynarodowym.

W dalszym ciągu głos zabierali: Jacek Pasławski, Zofia Dworak, Teresa Ratajczak, Mirosława Wodzińska, Michał Więckowski, Lidia Sitek, s. Elżbieta Więckowska i Henryk Górski.

Dyskutując nad przedstawionymi rozwiązaniami planów Krakowa i Warszawy poparto w zasadzie ich koncepcję, sugerując jednak przestrzeganie podstawowych zasad kartografii, a więc orientacji mapy, podawania skali, a w przypadku tyflomap – podziałki liniowej. Tworząc plany miast dla niewidomych, należy szukać rozwiązań szybkiej ich aktualizacji. Stwierdzono potrzebę opracowania dla uczniów pomocy, pozwalających ma budowanie (odtwarzanie) poznanych części miasta w sposób zunifikowany.

Dyskutowano również o funkcji niektórych środków dydaktycznych w szkołach dla niewidomych. Sugerowano np., że mapa ścienna powinna być stale eksponowana na korytarzu bądź w świetlicy, by można z niej było korzystać przy każdej okazji.

Zalecono poszukiwania rozwiązań map konturowych, które pozwoliłyby na prowadzenie ćwiczeń w oparciu o naniesiony przez producenta rysunek topografii. Powinny to być podkłady nie tylko z oznaczeniami liniowymi, ale i powiększonymi. Sugerowano również, by w trakcie tworzenia zestawu pomocy kartograficznych dla szkół uwzględniać potrzeby oświaty dorosłych.

Stwierdzono konieczność wprowadzenia skorowidzów nazw. Do oznaczenia współrzędnych powinna służyć siatka południków i równoleżników, gdyż dzięki niej można bardzo przystępnie i poprawnie orientować mapę.

Dyskusja wykazała, że w nauczaniu geografii w szkołach dla niewidomych, jak i w stosowanych środkach dydaktycznych, należy odejść od uogólnień, a więc również od map uproszczonych w małych skalach. Nauczać trzeba zwłaszcza w klasach niższych na wybranych przykładach. Tak więc muszą być opracowane plany szkół i mapy okolicy. Młodzież niewidoma musi mieć do dyspozycji szczegółowe plany wybranych części miast, jak i mapy wybranych regionów kraju.

Treść referatów jak i dyskusji oraz sugestie Polskiego Związku Niewidomych i Polskiego Towarzystwa Geograficznego pozwalają na sformułowanie następujących wniosków:

• stan wyposażenia polskich szkół dla niewidomych i niedowidzących w pomoce kartograficzne określić należy jako wysoce niezadowalający praktycznie żadna instytucja naukowa nie zajmuje się produkcją tych pomocy,

• ponieważ w szkołach dla niewidomych i niedowidzących obowiązuje taki sam program nauczania jak w szkołach zwykłych – nauczyciele i młodzież muszą mieć niezbędną ilość odpowiednich środków dydaktycznych zapewniających pełną realizację programów,

• odpowiedzialne za opracowanie i produkcje. omawianych pomocy szkolnych są: Ministerstwo Oświaty i Wychowania oraz Główny Urząd Geodezji i Kartografii: instytucje te muszą rozwiązać sprawę wyposażenia szkół dla niewidomych i niedowidzących w pomoce kartograficzne,

• przy jednej z tych instytucji (MOiW, GUGiK) należy powołać radę tyflologiczną, która określi metodyczne założenia pomocy kartograficznych, uwzględniające aktualne możliwości rozwiązań technicznych,

• należy ocenić przydatność i możliwość wydania istniejących już tyflomap i map plastycznych produkowanych przez: ośrodki dydaktyczne, PPWK i Zarząd Topograficzny WP; rozpatrzyć, które mogą być wznowione bez uzupełnień lub z uzupełnieniami i adaptacją,

• poszukiwać należy nowych form prezentacji i rozwiązań technicznych, jak np. mapy foliowe przezroczyste czy mapy z elementami ruchomymi,

• Polski Związek Niewidomych opracuje zestaw tytułów map, które powinny być wydane na potrzeby pozaszkolne; wykaz przesłany zostanie do GUGiK. (h.g.)