14. Bruksela: „Pozwolić niewidomym zobaczy i europejskie miasta”

Bruksela: „POZWOLIĆ NIEWIDOMYM ZOBACZYĆ EUROPEJSKIE MIASTA”

Pod powyższym hasłem odbyło się w Brukseli międzynarodowe sympozjum poświęcone planom miast dla niewidomych i niedowidzących. Organizatorami sympozjum byli: Liga Braille'a, Rotary Club (Klub Rotariański), Międzynarodowa Federacja Niewidomych oraz Europejska Wspólnota Gospodarcza. Ponad 100 uczestników reprezentowało 22 państwa, głównie zachodnioeuropejskie.

Przemieszczanie się niewidomego po ulicach miasta związane jest z pokonywaniem dwóch rodzajów barier. Pierwsza, to rozpoznawanie i pokonywanie przeszkód, występujących bezpośrednio na trasie. Przeszkody te mogą być pokonywane z pomocą laski bądź psa przewodnika. Druga bariera to brak wyobrażenia o przestrzeni topograficznej miasta, w którym żyje, bądź do którego niewidomy pierwszy raz przyjeżdża.

Stały trening na trasie, wzdłuż której niewidomy przemieszcza się, może doprowadzić nieraz do precyzyjnego jej opanowania. Zawodzić jednak będzie odniesienie skali poznanych tras do obszaru całego miasta. Niewidomemu brakuje orientacji geograficznej: czasem odczuwa on lęk przed wkroczeniem w nieznane dzielnice. Rozwiązaniem, które w znakomity sposób ułatwia penetrację miasta, może być jego plan.

Dotykowy, bądź barwno-dotykowy (dla niedowidzących) plan miasta, to nie tylko pomoc w poruszaniu się po danym terenie, możliwość lokalizacji ulic i obiektów, ale to także pomoc w nauczaniu geografii. Korzystanie z planu stanowi wstęp do posługiwania się mapami uogólnionymi w mniejszych skalach. Wiadomo także, ze niewidomi chodzą w zasadzie drogami, do których mają zaufanie. Takie zaufanie stworzyć może wcześniejsze poznanie szlaku na planie miasta.

By jednak ułatwić czytanie planu własnego miasta, jak i szybkie przyswojenie planów innych miast, należy dążyć do optymalnej unifikacji i standaryzacji przyjętych znaków oraz stosowanych rozwiązań. Właśnie problem standaryzacji planów miast był podstawowym celem sympozjum.

Poszukując najlepszych rozwiązań, organizatorzy rozesłali wcześniej wycinek planu Brukseli celem jego rozwiązania wg koncepcji różnych autorów lub ośrodków. Nadesłano siedem rozwiązań, które były przedmiotem oceny komisji oraz uczestników zjazdu.

Przyjęto w zasadzie rozwiązanie przedstawione przez H. E. Kiefnera (RFN). Zalecono stosowanie znaków Nottingham Kit for Making Raised Map. Zestaw ten rozbudowano do 34 znaków, którymi praktycznie można oznaczyć wszystko, z czym spotyka się niewidomy w mieście. Oczywiście zestaw ten może być rozbudowany. Postanowiono, ze po 3–4 latach nastąpi konfrontacja przyjętych rozwiązań.

Zestaw ten i jego graficzny opis zostanie przesłany wszystkim uczestnikom sympozjum. Ustalono również, że północ na planie oznaczona zostanie przez ścięcie górnego prawego narożnika. Proponuje się również, by miasta większe miały 2 lub 3 ujęcia planów – zróżnicowane skalami, zasięgiem i nasyceniem treścią.

Problemy występujące podczas opracowania planów dotykowych są niewspółmiernie większe niż przy sporządzaniu planów płaskich. Choćby problem rozwiązania trójpoziomowego systemu komunikacyjnego czy opis brajlem przedstawionych ulic lub obiektów. Są to sprawy trudne do rozwiązania dla krajów, w których nie ma tradycji kartograficznych, zwłaszcza doświadczeń produkcji map plastycznych.

Piszący tę notatkę zgłosił w dyskusji propozycję stosowania w mapach dla niewidomych, zamiast skali liczbowej czy mianowanej, podziałki liniowej jako najbardziej czytelnej dla niewidomych. (h.g.)