Wprowadzenie

WPROWADZENIE

autorzy: Elżbieta Oleksiak – tyflopedagog, sekretarz Zespołu Konsultacyjnego kierownik Centrum Rehabilitacji w Biurze Zarządu Głównego Polskiego Związku Niewidomych i Józef Mendruń – tyflopsycholog, przewodniczący do września 2007 r. Zespołu Konsultacyjnego ds. Opracowywania Map dla Niewidomych i Słabowidzących przy Głównym Geodecie Kraju

Problem opracowywania i produkcji pomocy kartograficznych dla niewidomych znany być od dawna a wynikać z obowiązku realizacji jednakowych programów szkolnych dla dzieci niewidomych i słabowidzących. Od dawna być podejmowane próby tworzenia map, równie w Polsce, ale miały one charakter amatorski i rozproszony. Polski Związek Niewidomych bardziej poważnie zainteresować się sprawą na początku lat 80 a bezpośrednią inspiracją być kartograficzna konferencja międzynarodowa w 1982 r. na której między innymi podniesiono problem map dla niewidomych i słabowidzących. W 1983 roku w maju Związek zorganizować konferencję poświęconą zagadnieniom tyflokartografii i udało mu się zainteresować nią przedstawicieli różnych znaczących instytucji takich jak Ministerstwo Edukacji Narodowej, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, wyższe uczelnie. W czasie konferencji w wygłoszonych referatach i w dyskusji zostać opisany ówczesny stan tyflokartografii w Polsce i zostało wypracowanych kilkanaście wniosków. Najważniejsze z nich to, że na potrzeby edukacji niewidomych i słabowidzących trzeba opracować zestaw map, które powinny być pilnie wykonane. Przyjęto, że instytucjami w pierwszym rzędzie odpowiedzialnymi za tę dziedzinę są Ministerstwo Edukacji Narodowej i GUGiK. Po różnych próbach organizacyjnych GUGiK podpisać stosowne umowy i zlecić prowadzenie prac w tej dziedzinie Państwowemu Przedsiębiorstwu Wydawnictw Kartograficznych. Natomiast wspólnie z Polskim Związkiem Niewidomych powołać Zespół Konsultacyjny ds. Opracowywania Map dla Niewidomych i Słabowidzących. Dorobek z tej konferencji zostać przedstawiony w Przeglądzie Tyflologicznym nr 2 z 1983 r. natomiast w niniejszym numerze podejmujemy próbę zobrazowania aktualnej sytuacji w dziedzinie tyflokartografii i zawarcia podstawowego dorobku dwudziestu kilku lat. Głównym motorem merytorycznego dorobku byli członkowie Zespołu Konsultacyjnego pracującego przy Polskim Związku Niewidomych, natomiast wsparciem finansowym umożliwiającym pracę Zespołu i wprowadzanie w życie jego być GUGiK.

W czasie dwudziestu trzech lat opracowano 43 mapy, wydrukowano w większym nakładzie 15 w technologii termoformowania. Od roku 2003 opracowano i wydrukowano trzy atlasy – Polski, Warszawy i Europy w technologii papieru puchnącego (eksplozyjnego). Jednym z głównych założeń jakie przyjąć Zespół i którymi się kierować w swoich pracach było dążenie do unifikacji barwno-dotykowych znaków graficznych.

Dwadzieścia kilka lat doświadczeń zaowocowało pogłębieniem wiedzy teoretycznej o mapach, wypracowaniem wielu rozwiązań praktycznych, zainteresowaniem tymi zagadnieniami różnych osób i instytucji w kraju. Dzięki różnym prezentacjom na konferencjach międzynarodowych i krajowych wiedza ta zaistniał w poważniejszym stopniu w świadomości środowiska kartografów.

W niniejszym numerze podejmujemy próbę częściowego chociaż opisania dotychczasowego dorobku oraz sformułowania głównych wniosków jakie stoją przed polską tyflokartografia. Do najistotniejszych z nich trzeba chyba zaliczyć:

• Uznanie, że pomoce tyflograficzne są istotnym uzupełnieniem informacji słownych w procesie edukacji i rehabilitacji niewidomych i słabowidzących.
• Przyjęcie, że podręczniki i inne materiał zawierające elementy grafiki powinny uwzględniając percepcyjne możliwości niewidomych i słabowidzących zawsze obejmować również adaptację części graficznej.
• Uznanie za obowiązującą zasadę opracowywania map i innych rysunków tyflograficznych według jednolitych znaków graficznych.
• Oficjalne uznanie przez odpowiednie instytucje wybranych map, atlasów i innych opracowań tyflograficznych za obowiązujące zwłaszcza w programach edukacyjnych i przy tworzeniu testów egzaminacyjnych.
• Wskazanie która z instytucji państwowych lub który z zespołów składających się z przedstawicieli różnych instytucji powinny mieć:
• uprawnienia do zatwierdzania i przyjmowania wypracowywanych projektów map i innych materiałów tyflograficznych
• obowiązek czuwania nad zapewnieniem odpowiedniej ilości zatwierdzonych materiałów zgodnie z potrzebami edukacyjnymi i rehabilitacyjnymi niewidomych i słabowidzących.