34. Ameryka Południowa – podział polityczny

34 – AMERYKA POŁUDNIOWA – PODZIAŁ POLITYCZNY

Opis planszy i legendy

Mapa „Ameryka Południowa – podział polityczny” pomoże Ci poznać rozmieszczenie poszczególnych państw leżących na tym kontynencie i ich sąsiadów.

Omawiana plansza jest większa niż standardowe w atlasie i składa się z arkusza zawierającego mapę oraz ze składanego skrzydełka z legendą, doklejonego z prawej strony. Plansza jest włożona do teczki ze złożonym skrzydełkiem. Wyjmij planszę z teczki, rozłóż ją i ułóż tak, aby czarny, wypukły trójkąt znalazł się w prawym, dalszym rogu.

Tytuł mapy umieszczono w lewym dalszym rogu planszy. W kolejnym wierszu znajduje się skala liczbowa mapy. Mapa została wykonana w skali 1: 20 000 000 (jeden do dwudziestu milionów). Skala mapy określa, jaki jest stosunek odległości na mapie do odległości w terenie. Skala 1: 20 000 000 oznacza, że 1 cm na mapie odpowiada 20 000 000 cm, czyli 200 km na powierzchni Ziemi. Obraz Ameryki Południowej na omawianej mapie jest dużo bardziej szczegółowy niż na mapach świata, znajdujących się w pierwszym tomie atlasu.

Przy dalszym brzegu planszy, pomiędzy tytułem a trójkątem umieszczono kwadrat, którego powierzchnia w skali mapy wynosi 40 tysięcy km².

W prawym, bliższym rogu planszy umieszczono objaśnienia skrótów brajlowskich zastosowanych na mapie. Skróty są objaśnione w brajlu i w druku barwnym. Znajdziesz tam też informację o nazwach stolic, które zostały zaznaczone i opisane na mapie, zaś w brajlu ich objaśnienia podano w załączniku.

W prawym bliższym rogu znajduje się numer planszy. Jest to numer 34.

Treść mapy jest obwiedziona grubą, wypukłą czarną linią. Jest to ramka mapy.

W lewym, bliższym rogu mapy, znajdziesz w małej ramce mapę Polski w tej samej skali, co mapa Ameryki Południowej. Możesz porównać wielkość naszego kraju z wielkością kontynentu. Podobne porównania znajdziesz na wszystkich mapach kontynentów.

Zanim zaczniesz poznawać treść mapy, sięgnij po oddzielny arkusz „Legenda”. Po dokładnym przeczytaniu informacji w nim zawartych twoja praca będzie przebiegała sprawniej.

Na planszy „Legenda” znajdziesz informacje o sposobie, w jaki przedstawiono na mapie poszczególne jej elementy. Na początku zapoznaj się z elementami siatki kartograficznej, znajdującymi się na mapie. Są to:

1. równik – oznaczony linią złożoną z dużych kropek. W druku barwnym kropki są czarne. Równik biegnie łukiem poziomo, w dalszej części mapy. Jest opisany w brajlu skrótem „rw” i wartością w stopniach, a w barwnym druku pełna nazwą i wartością w stopniach przy prawej ramce mapy. Jego wartość to 0°.

2. zwrotnik Koziorożca – pokazany jest czarną linią złożoną z krótkich odcinków. Zwrotnik jest łukiem i biegnie od lewej do prawej strony mapy, w środkowej jej części. Zwrotnik Koziorożca jest opisany w brajlu skrótem „zk”, a w druku barwnym pełna nazwą przy lewej ramce mapy. Jego wartość w stopniach geograficznych to 23°27´ szerokości geograficznej południowej.

3. pozostałe południki i równoleżniki – pokazane są ciągłymi, czarnymi liniami. Równoleżniki na omawianej mapie są łukami i biegną od prawej do lewej ramki mapy. Południki są łukami, symetrycznie wygiętymi w stosunku do południka środkowego, którym jest południk 60°. Południki i równoleżniki pokazano co 20°. Ich wartości zostały podane przy ramce mapy.

Przebieg wypukłej siatki kartograficznej jest pokazany jedynie na morzach i oceanach. W druku barwnym siatka kartograficzna jest pokazana na całej mapie.

Oprócz równoleżników i południków na mapie zaznaczono następujące elementy środowiska geograficznego, objaśnione również na planszy „Legenda”.

1. Linia brzegowa, czyli inaczej wybrzeża kontynentów. Na obszarze Ameryki Południowej wybrzeża są narysowane podwójną linią: ciągłą od strony oceanów i mórz, a kropkowaną od strony lądu. Natomiast na pokazanych na mapie obszarach, nie leżących w Ameryce Południowej, wybrzeże pokazano ciągłą linią. W druku barwnym wszystkie wybrzeża pokazano ciągłą, granatową linią.

2. Wyspy i archipelagi. Wyspy są przedstawione na dwa sposoby. Małe wyspy oznaczono półokręgiem, położonym poziomo, z podstawą skierowana w dół. Symbol wyspy przypomina kopczyk i tak się ma kojarzyć – z fragmentem lądu wznoszącym się ponad wodę. W druku barwnym obrys wyspy jest czarny, a wnętrze ma kolor taki, jak państwo, do którego należy wyspa. Archipelagi oznaczono tak samo jak wyspy, tylko w środku znaku znajduje się wypukła, czarna kropka. Natomiast duże wyspy zaznaczono, tak jak lądy, linią brzegową i takim kolorem, jak państwo do którego należy wyspa. Na mapie nie podano nazw wysp i archipelagów.

3. Morza i oceany pozostawiono gładkie. W druku barwnym są jasnoniebieskie.

4. Granice państw pokazano wypukłą linią przerywaną w kolorze różowym. Państwa opisano pełną nazwą lub skrótem w brajlu i w druku barwnym. Skróty nazw państw w brajlu są objaśnione po lewej stronie planszy, a skróty w barwnym druku przy dalszym brzegu planszy.

5. Małe państwa. Państwo o obszarze zbyt małym, aby je obwieść granicą, pokazano znakiem – wypukłym kołem a w druku barwnym żółtym kołem z czarną obwódką.

6. Stolice państw oznaczono wypukłymi okręgami, a w druku barwnym czerwonym kołem z czarnym obrysem. W wersji dotykowej stolice zaznaczone są tylko sygnaturą, a ich nazwy zostały podane w załączniku.

7. Terytoria zależne oznaczono wypukłym okręgiem składającym się z punktów i z punktem w środku, a w druku barwnym niebieskim kołem z czarną obwódką.

   Fragment Ameryki Północnej, który znalazł się na mapie w północno-zachodniej części mapy, został oznaczony szorstką fakturą. W druku barwnym jest szary.

Opis treści mapy

Zauważ, że Ameryka Południowa leży po obu stronach równika, ale w większości na południe od niego oraz w całości na zachód od południka 0° co oznacza, że zajmuje półkulę zachodnią naszego globu.

Od Północy Ameryka Południowa graniczy z Ameryką Północną, od wschodu oblewają ją wody Oceanu Atlantyckiego, zaś od zachodu wody Oceanu Spokojnego.

Zmiany w XX wieku na mapie politycznej kontynentu południowoamerykańskiego były nieznaczne. Natomiast, chyba tak jak wszędzie, i tu znajdują się punkty zapalne, które w przyszłości moją spowodować konflikty. W szczególności sporne są granice między Gujaną, Wenezuelą i Surinamem; Peru i Ekwadorem, Boliwią i Chile; Paragwajem, Boliwią i Argentyną. Problemem są również wyspy Falklandy (Malwiny), o które w 1982 roku doszło do konfliktu zbrojnego między Argentyną a Wielką Brytanią.

Pod względem politycznym obszar Ameryki Południowej dzieli się na 12 państw oraz 2 terytoria zależne.

Niemal wszystkie wymienione państwa i terytoria zależne znajdziesz na naszej mapie, a słuchając uważnie opisów poznasz ich położenie, sąsiadów, oraz nazwę stolicy.

Wykaz państw Ameryki Południowej:

Argentyna – na mapie opisana całą nazwą. Pełna nazwa Republika Argentyńska. Państwo leżące w południowej części Ameryki Południowej, nad Oceanem Atlantyckim. Graniczy od północy z Boliwią i Paragwajem, od wschodu z Brazylią i Urugwajem, zaś na zachodzie z Chile. Stolicą jest Buenos Aires.

Boliwia – na mapie opisana całą nazwą. Pełna nazwa to Wielonarodowe Państwo Boliwia. To jedno z dwóch południowoamerykańskich państw, które nie mają dostępu do morza. Graniczy od północy i wschodu z Brazylią, od południa z Paragwajem i Argentyną, zaś od zachodu z Chile i Peru. Stolicą jest Sucre.

Brazylia – na mapie opisana całą nazwą. Pełna nazwa to Federacyjna Republika Brazylii. Kraj ten zajmuje prawie połowę powierzchni Ameryki Południowej. Leży w środkowej i środkowej-wschodniej części kontynentu, nad Oceanem Atlantyckim. Graniczy od północy z Wenezuelą, Surinamem i Gujaną Francuską, od wschodu ma dostęp do Oceanu Atlantyckiego, od południa sąsiaduje z Urugwajem, od południowego zachodu z Argentyną, Urugwajem i Boliwią, zaś od zachodu z Peru i Kolumbią. Stolicą jest Brasília.

Chile – na mapie opisane całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Chile. Jest to państwo leżące w południowo-zachodniej części Ameryki Południowej. Ma bardzo charakterystyczny kształt wąskiego pasa ciągnącego się wzdłuż zachodniego wybrzeża kontynentu nad Oceanem Spokojnym. Graniczy od północy z Peru, zaś od wschodu z Boliwią i Argentyną. Stolicą jest Santiago.

Ekwador – na mapie opisany w brajlu skrótem „ec”, a w druku barwnym całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Ekwadoru. Położony jest w północno-zachodniej części kontynentu i od zachodu oblewają go wody Oceanu Spokojnego. Od północnego wschodu graniczy z Kolumbią a od wschodu i południa z Peru. Do Ekwadoru należą Wyspy Galapagos leżące na na szerokości geograficznej równika, w odległości około 960 km od zachodniego wybrzeża Ekwadoru. Stolicą jest Quito.

Gujana – na mapie opisana całą nazwą. Pełna nazwa to Kooperacyjna Republika Gujany. Leży w północnej części kontynentu nad Oceanem Atlantyckim. Graniczy od wschodu z Surinamem, od południa z Brazylią i od zachodu z Wenezuelą. Stolicą jest Georgetown.

Kolumbia – na mapie opisana całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Kolumbii. To kraj położony u wybrzeża Morza Karaibskiego i Oceanu Spokojnego w północnej części Ameryki Południowej. Graniczy od północnego wschodu z Wenezuelą, od południowego wschodu z Brazylią, od południa z Peru i Ekwadorem, zaś od północnego zachodu z Panamą. Stolicą jest Bogota.

Paragwaj – na mapie opisany w brajlu skrótem „py”, a w druku barwnym całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Paragwaju. Leży w środkowej części Ameryki Południowej. Nie ma dostępu do morza. Od północnego wschodu graniczy z Brazylią, od południa i południowego zachodu z Argentyną, zaś od północnego zachodu z Boliwią. Stolicą jest Asunción.

Peru – na mapie opisane całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Peru. Leży w zachodniej części Ameryki Południowej, nad Oceanem Spokojnym. Od północy graniczy z Ekwadorem i Kolumbią, od wschodu z Brazylią i Boliwią, zaś na południu z Chile. Zachodnią granicę stanowi wybrzeże Oceanu Spokojnego. Stolicą jest Lima.

Surinam – na mapie opisany całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Surinamu. Leży w północnej części kontynentu z dostępem do Oceanu Atlantyckiego. Do 1975 roku Surinam był kolonią holenderską, znaną pod nazwą Gujany Holenderskiej. Graniczy od wschodu z Gujaną Francuską, od południa z Brazylią, a od zachodu z Gujaną. Stolicą jest Paramaribo.

Urugwaj – na mapie opisany całą nazwą. Pełna nazwa to Wschodnia Republika Urugwaju. Leży w południowo-wschodniej części kontynentu, nad Oceanem Atlantyckim, z dostępem do niego od południa. Sąsiaduje od północnego wschodu z Brazylią, a od zachodu z Argentyną. Stolicą jest Montevideo.

Wenezuela – na mapie opisana całą nazwą. Pełna nazwa to Boliwariańska Republika Wenezueli. Leży w północnej części Ameryki Południowej, nad Morzem Karaibskim i Oceanem Atlantyckim. Od wschodu graniczy z Gujaną, od południa z Brazylią, zaś od zachodu z Kolumbią. Stolicą jest Caracas.

Terytoria zależne pokazane na mapie:

Falklandy – na mapie opisane całą nazwą. To terytorium leżące na archipelagu o tej samej nazwie, składającym się z około siedmiuset wysp, w południowej części Oceanu Atlantyckiego, około 480 km na wschód od wybrzeży Argentyny. Archipelag znajduje się pod administracją brytyjską, ale jest to obszar sporny między Wielką Brytanią a Argentyną. Stolicą jest Stanley.

Gujana Francuska – na mapie opisane całą nazwą. Terytorium zależne od Francji o statusie departamentu zamorskiego, położone w północnej części Ameryki Południowej, nad Oceanem Atlantyckim. Graniczy od południa i południowego wschodu z Brazylią, zaś na zachodzie z Surinamem. Stolicą jest Kajenna.

Po zakończeniu czytania złóż planszę i uważnie włóż do teczki.