36. Australia i Oceania – podział polityczny

36 – AUSTRALIA I OCEANIA – PODZIAŁ POLITYCZNY

Opis planszy i legendy

Mapa „Australia i Oceania – podział polityczny” ułatwi Ci poznanie rozmieszczenia poszczególnych państw leżących na tym obszarze świata i ich sąsiadów.

Omawiana mapa ma format dwa razy większy niż mapy świata, znajdujące się w pierwszym tomie atlasu. Po wyjęciu z teczki rozłóż planszę i ułóż tak, aby wypukły, czarny trójkąt znalazł się w prawym, dalszym rogu.

Tytuł mapy umieszczono w lewym dalszym rogu planszy. W kolejnym wierszu znajduje się skala liczbowa mapy. Mapa została wykonana w skali 1: 20 000 000 (jeden do dwunastu milionów). Skala mapy określa, jaki jest stosunek odległości na mapie do odległości w terenie. Skala 1: 20 000 000 oznacza, że 1 cm na mapie odpowiada 20 000 000 cm, czyli 200 km na powierzchni Ziemi. Obraz Australii i Oceanii na omawianej mapie jest dużo bardziej szczegółowy niż na mapach świata, znajdujących się w pierwszym tomie atlasu. W tym samym wierszu co skalę mapy, umieszczono kwadrat, którego powierzchnia wynosi 40 tysięcy km² w skali mapy.

W prawym bliższym rogu planszy umieszczono objaśnienia skrótów brajlowskich zastosowanych na mapie. Skróty są objaśnione w brajlu i w druku barwnym.

Również w prawym bliższym rogu znajduje się numer arkusza. Jest to numer 36.

Treść mapy jest obwiedziona grubą, wypukłą czarną linią. Jest to ramka mapy.

W lewym, bliższym rogu mapy znajdziesz w oddzielnej ramce małą mapę Polski w tej samej skali, co mapa Australii i Oceanii. Możesz porównać wielkość naszego kraju z wielkością przedstawianych obszarów. Podobne porównania znajdziesz na wszystkich mapach kontynentów.

Zanim zaczniesz poznawać treść mapy, sięgnij po oddzielną planszę „Legenda”. Po dokładnym przeczytaniu informacji w niej zawartych twoja praca będzie przebiegała sprawniej.

Na planszy „Legenda” znajdziesz informacje o sposobie, w jaki przedstawiono na mapie poszczególne jej elementy. Na początku zapoznaj się z elementami siatki kartograficznej, znajdującymi się na mapie. Są to:

1. równik – oznaczony linią złożoną z dużych kropek. W druku barwnym kropki są czarne. Równik biegnie łukiem poziomo, w dalszej części mapy. Jest opisany w brajlu skrótem „rw”, a w barwnym druku całą nazwą przy prawej ramce mapy. Jego wartość to 0°.

2. zwrotnik Raka i zwrotnik Koziorożca – pokazane są czarną linią złożoną z krótkich odcinków. Zwrotnik Raka znajdziesz w prawym, dalszym rogu mapy. Jest opisany w brajlu skrótem „zr”, a w barwnym druku pełną nazwą przy prawej ramce mapy. Jego wartość to 23°27´ szerokości geograficznej północnej. Zwrotnik Koziorożca jest łukiem i biegnie od lewej do prawej strony mapy, w środkowej jej części. Jest opisany w brajlu skrótem „zk” przy lewej ramce mapy, a w druku barwnym pełną nazwą blisko prawej ramki mapy. Jego wartość w stopniach geograficznych to 23°27´ szerokości geograficznej południowej.

3. południk 180° – pokazany jest linią złożoną z drobnych kropeczek, w druku barwnym grubszą, czarną linią. Południk 180° jest linią prostą i biegnie łukiem pomiędzy dalszą i bliższą ramką mapy, blisko środka mapy. Jest opisany w brajlu i w barwnym druku przy bliższej ramce mapy.

4. pozostałe południki i równoleżniki – pokazane są ciągłymi, czarnymi liniami. Równoleżniki na omawianej mapie są łukami i biegną od prawej do lewej ramki mapy. Południki są łukami symetrycznie wygiętymi w stosunku do południka środkowego, którym jest południk 160°. Południki i równoleżniki pokazano co 20°. Ich wartości zostały podane przy ramce mapy.

Przebieg wypukłej siatki kartograficznej jest pokazany jedynie na morzach i oceanach. W druku barwnym siatka kartograficzna jest pokazana na całej mapie.

Oprócz równoleżników i południków na mapie zaznaczono następujące elementy środowiska geograficznego, objaśnione również na planszy „Legenda”.

1. Linia brzegowa, czyli inaczej wybrzeża kontynentów. Na obszarze Australii i Oceanii wybrzeża są narysowane podwójną linią: ciągłą od strony oceanów i mórz, a kropkowaną od strony lądu. Natomiast na pokazanych na mapie obszarach, nie leżących w Australii i Oceanii, wybrzeże pokazano ciągłą linią. W druku barwnym wszystkie wybrzeża pokazano ciągłą, granatową linią.

2. Wyspy i archipelagi. Wyspy są przedstawione na dwa sposoby. Małe wyspy oznaczono półokręgiem, położonym poziomo, z podstawą skierowaną w dół. Symbol wyspy przypomina kopczyk i tak się ma kojarzyć – z fragmentem lądu wznoszącym się ponad wodę. W druku barwnym obrys wyspy jest czarny, a wnętrze ma kolor taki, jak państwo, do którego należy wyspa. Archipelagi oznaczono tak samo jak wyspy, tylko w środku znaku znajduje się wypukła, czarna kropka. Natomiast duże wyspy oznaczono, tak jak lądy, linią brzegową i takim kolorem, jak państwo do którego należy wyspa. Na mapie nie podano nazw wysp i archipelagów.

3. Morza i oceany pozostawiono gładkie. W druku barwnym są jasnoniebieskie.

4. Granice państw pokazano wypukłą linią przerywaną w kolorze różowym. Państwa opisano całą nazwą lub skrótem w brajlu i w druku barwnym. Skróty nazw państw w brajlu są objaśnione po lewej stronie planszy, a skróty w barwnym druku przy dalszym brzegu planszy.

5. Małe państwa. Państwo o obszarze zbyt małym, aby je obwieść granicą, pokazano znakiem – wypukłym kołem a w druku barwnym żółtym kołem z czarną obwódką.

6. Stolice państw oznaczono wypukłymi okręgami, a w druku barwnym czerwonym kołem z czarnym obrysem. W wersji dotykowej stolice zaznaczone są tylko sygnaturą, a ich nazwy zostały podane w załączniku.

   Fragment Azji, który znalazł się w północno-zachodniej części mapy, został oznaczony szorstką fakturą. W druku barwnym jest szary. Opisano go pełną nazwą zarówno w brajlu jak i w druku barwnym.

Opis treści mapy

Zapewne zauważyłeś, że Australia leży na południe od równika co oznacza, że w całości leży na półkuli południowej. Położenie na wschód od południka 0° lokalizuje ją na półkuli wschodniej. Przez środek kontynentu przebiega zwrotnik Koziorożca.

Zauważ też, że niemal przez środek mapy przechodzi południk 180°, który dzieli kulę ziemską na dwie półkule. Lądy położone na zachód od niego należą do półkuli wschodniej, a lądy leżące na wschód od południka 180° do półkuli zachodniej.

Australia wraz z Oceanią tworzą odrębną część świata, na którą składa się kontynent Australia oraz część świata – Oceania, obejmująca ponad 25 000 wysp rozsianych na Oceanie Spokojnym. Oceania rozciąga się na ogromnych przestrzeniach Oceanu Spokojnego między Australią i Azją oraz Ameryką Północną i Ameryką Południową. Dzieli się na cztery główne regiony: Nową Zelandię oraz Melanezję, Mikronezję i Polinezję.

Nowa Zelandia – południowo-zachodnia część Oceanii, obejmująca Nową Zelandię i Wyspę Norfolk.

Melanezja – zachodnia część Oceanii, obejmująca Nową Gwineę, drugą pod względem wielkości wyspę świata oraz sześć archipelagów. Melanezja leży pomiędzy równikiem a 20° szerokości geograficznej południowej oraz pomiędzy południkami 130° a 170° długości geograficznej wschodniej. Obejmuje kraje: Fidżi, Nową Kaledonię, Papuę Nową Gwineę, Wyspy Salomona i Vanuatu.

Mikronezja – północno-zachodnia część Oceanii, obejmująca sześć archipelagów z ponad 600 małymi wyspami. Jest położona pomiędzy równikiem a 20° szerokości geograficznej północnej oraz pomiędzy południkami 130° a 180° długości geograficznej wschodniej. Na obszarze tym znajdują się kraje: Guam, Kiribati, Wyspy Marshalla, Nauru, Mariany Północne i Palau.

Polinezja – wschodnia części Oceanii, składająca się z wielu archipelagów i pojedynczych wysp, z których najbardziej znana jest Wyspa Wielkanocna. Obejmuje ona kraje: Samoa Amerykańskie, Wyspy Cooka, Polinezję Francuską, Niue, Pitcairn, Samoa, Tokelau, Tonga, Tuvalu oraz Wallis i Futuna. Do Polinezji niektórzy zaliczają tNową Zelandię, położoną w odległości tysiąca sześciuset kilometrów w kierunku południowo-wschodnim od Australii i składającą się z dwóch dużych i wielu małych wysp.

Mapa polityczna Oceanii nie uległa dużym zmianom w ostatnich latach, ale i tu znajdują się punkty zapalne, w przyszłości być może mające wpływ na zmiany granic lub przynależności i suwerenności niektórych terytoriów. Najbardziej zapalnym obszarem jest Nowa Kaledonia, której ludność występuje przeciwko zależności od Francji.

Polityczny podział Oceanii jest bardzo złożony, bowiem znajdują się tu liczne niepodległe państwa, ale też terytoria zamorskie państw europejskich oraz obszary zależne od Stanów Zjednoczonych.

Niemal wszystkie wymienione wcześniej państwa znajdziesz na naszej mapie, a słuchając uważnie opisów poznasz ich położenie, sąsiadów oraz nazwę stolicy.

Wykaz państw Australii i Oceanii:

Australia – na mapie opisana całą nazwą. Pełna nazwa to Związek Australijski. Jest to jedyne państwo zajmujące cały kontynent. Państwo Australia obejmuje kontynent australijski, wyspę Tasmanię i inne mniejsze wyspy na Oceanie Indyjskim i Oceanie Spokojnym. Nie ma granic lądowych z żadnym państwem. Od północnego wschodu i wschodu oblewają ja wody Oceanu Spokojnego, zaś pozostałe wybrzeża mają dostęp do Oceanu Indyjskiego. Stolicą jest Canberra.

Fidżi – na mapie opisane całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Fidżi. Państwo wyspiarskie, położone w południowo-zachodniej części Oceanu Spokojnego. Na naszej mapie znajdziesz je na zachód od południka 180°, pomiędzy zwrotnikiem Koziorożca a równikiem. Stolicą jest Suva.

Kiribati – na mapie opisane całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Kiribati. Jest to grupa wysp wokół równika, rozsianych na przestrzeni 3800 km, należących do trzech archipelagów Mikronezji i Polinezji: Wysp Gilberta, Feniks i Line oraz wyspy Banaba. Znajdziesz je na mapie w pobliżu przecięcia równika z południkiem 180°. Stolicą jest Bairiki.

Mikronezja – na mapie opisana całą nazwą. Pełna nazwa to Sfederowane Stany Mikronezji. Składa się z ponad 600 wysp rozciągających się na przestrzeni 2900 km, na północ od równika i na wschód od Filipin. Stolicą jest Palikir.

Nauru – na mapie opisane całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Nauru. Wyspiarskie państwo położone w Mikronezji, w zachodniej części Oceanu Spokojnego. Znajdziesz je na naszej mapie na równiku, na zachód od południka 180°. Jest to trzecie, przed Monako i Watykanem, najmniejsze państwo na świecie. Stolicą jest Yaren.

Nowa Zelandia – na mapie opisana całą nazwą. Jest to państwo wyspiarskie, położone w południowo-zachodniej części Oceanu Spokojnego, na południowy wschód od Australii. Składa się z dwóch głównych wysp: Północnej i Południowej, oraz szeregu mniejszych wysp, między innymi Wysp Cooka, Niue i Tokelau. Nową Zelandię znajdziesz przy bliższej ramce, pośrodku mapy. Stolicą jest Wellington.

Palau – na mapie opisane całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Palau. Obejmuje zachodnią część archipelagu Karolinów i cztery pojedyncze wyspy koralowe: Sonsorol, Merir, Pulo Ana i Tobi oraz atol Helen. Na naszej mapie znajdziesz je na wschód od Filipin, w północno-zachodniej części mapy. Stolicą jest Ngerulmud.

Papua-Nowa Gwinea – na mapie opisana całą nazwą. Pełna nazwa to Niezależne Państwo Papui-Nowej Gwinei. Kraj ten położony jest we wschodniej części wyspy Nowa Gwinea oraz na sąsiednich archipelagach: Archipelagu Bismarcka i Wyspach Salomona. Od zachodu graniczy z Indonezją. Poszukaj tego państwa na północ od Australii. Stolicą jest Port Moresby.

Samoa – na mapie opisane w brajlu skrótem „ws”, a w druku barwnym całą nazwą. Pełna nazwa to Niezależne Państwo Samoa. Zajmuje część wysp Samoa w Oceanii. Pozostała część to Samoa Amerykańskie, znajdujące się pod jurysdykcją Stanów Zjednoczonych. Na naszej mapie znajdziesz je na wschód od południka 180° pomiędzy zwrotnikiem Koziorożca a równikiem. Stolicą jest Apia.

Tonga – na mapie opisane całą nazwą. Pełna nazwa to Królestwo Tonga. Jest to państwo leżące na archipelagu o tej samej nazwie, składającym się z około 170 wysp, w Polinezji. Na naszej mapie znajdziesz je na wschód od południka 180° na równoleżniku 20° szerokości geograficznej południowej. Stolicą jest Nuku’alofa.

Tuvalu – na mapie opisana całą nazwą. Państwo leżące w zachodniej Polinezji na trzech wyspach i sześciu atolach tworzących archipelag Wysp Lagunowych na Oceanie Spokojnym. Na naszej mapie znajdziesz je na zachód od południka 180° pomiędzy zwrotnikiem Koziorożca a równikiem. Stolicą jest Vaiaku.

Vanuatu – na mapie opisane całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Vanuatu. Jest to kraj położony na 83 wyspach Nowych Hebrydów. Na naszej mapie znajdziesz to państwo pomiędzy południkami 160° i 180° i na północ od równoleżnika 20° szerokości geograficznej południowej. Stolicą jest Port Vila.

Wyspy Marshalla – na mapie opisane całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Wysp Marshalla. To 1225 wysepek rozrzuconych w zachodniej części Oceanu Spokojnego, leżących po obu stronach południka 180° i na północ od równika. Stolicą jest Majuro.

Wyspy Salomona – na mapie opisane całą nazwą. Państwo to zajmuje wschodnią część archipelagu o tej samej nazwie, na wschód od wyspy Nowa Gwinea. Stolicą jest Honiara.

Terytoria zależne pokazane na mapie:

Guam – na mapie opisane całą nazwą. Pełna nazwa to Terytorium Guam. Jest to wyspa położona w południowej części archipelagu Marianów, w Mikronezji, na Oceanie Spokojnym. Znajdziesz ją na mapie na północny wschód od Filipin. Terytorium zależne od Stanów Zjednoczonych. Stolicą jest Hagåtña.

Mariany Północne – na mapie opisane całą nazwą. Pełna nazwa to Wspólnota Marianów Północnych. Państwo leży w północnej części archipelagu Marianów, położonego w Mikronezji. Na mapie znajdziesz je przy dalszej ramce, na wschód od południka 140° długosci geograficznej wschodniej. Terytorium stowarzyszone ze Stanami Zjednoczonymi. Stolicą jest Capitol Hill.

Niue – na mapie zaznaczone, ale nieopisane. Jest to wyspa w Polinezji na północny wschód od Nowej Zelandii, od której jest zależna. Na naszej mapie znajdziesz ją na wschód od południka 180°, na równoleżniku 20° szerokości geograficznej południowej. Stolicą jest Alofi.

Norfolk – na naszej mapie nieopisane. To wyspy będące terytorium zależnym od Australii, położone na Oceanie Spokojnym, między Australią, Nową Zelandią a Nową Kaledonią. Na mapie znajdziesz znak wyspy na wschód od Australii przy linii granicy państwa na morzu. Stolicą jest Kingston.

Nowa Kaledonia – na mapie opisana całą nazwą. Zajmuje wyspę o tej samej nazwie, zwaną także Grande Terre wraz z pobliskimi mniejszymi wyspami, w zachodniej części Oceanu Spokojnego, w Melanezji. Znajdziesz ją na wschód od Australii, po przekroczeniu południka 160° długości geograficznej wschodniej, na północ od zwrotnika Koziorożca. Terytorium zależne od Francji. Stolicą jest Numea.

Pitcairn – na naszej mapie nieopisany. To grupa czterech wysp położonych na Oceanie Spokojnym, między Australią a Ameryką Południową. Na naszej mapie znajdź południk 140° długości geograficznej zachodniej i na zachód od niego i na południe od zwrotnika Koziorożca zlokalizuj znak archipelagu – to jest Pitcairn. Stolicą jest Adamstown.

Polinezja Francuska – na mapie opisana całą nazwą. W jej skład wchodzi pięć głównych archipelagów oraz około 150 odrębnych wysp na wschodzie Polinezji. Na naszej mapie znajdź południk 140° długości geograficznej zachodniej i w pobliżu jego przecięcia z równoleżnikiem 20° szerokości geograficznej południowej zlokalizuj kilka znaków archipelagów obwiedzionych wspólną granicą – to jest Polinezja Francuska. Stolicą jest Papeete.

Samoa Amerykańskie – na mapie opisane w brajlu jako wyspa skrótem „as”. To grupa siedmiu wysp, z których największa to Tutuila. Jest to terytorium zależne od Stanów Zjednoczonych. Na naszej mapie znajdziesz je na wschód od południka 180° między zwrotnikiem Koziorożca a równikiem. Stolicą jest Fagatogo.

Tokelau – na mapie opisane w brajlu jako wyspa skrótem „tk”. To trzy wyspy położone na wschód od południka 180° między zwrotnikiem Koziorożca a równikiem, zależne od Nowej Zelandii. Nie posiada stolicy.

Wallis i Futuna – na mapie opisane w brajlu jako wyspa skrótem „wf”. To grupa wysp, w tym Wallis, Futuny, Alofi i dwudziestu innych mniejszych wysepek, zależnych od Francji. Na naszej mapie znajdziesz je na wschód od południka 180°, między zwrotnikiem Koziorożca a równikiem. Stolicą jest Mata Utu.

Wyspa Bożego Narodzenia – na naszej mapie nie znajdziesz tej wyspy. Położona jest ona około 350 km na południe od Jawy, a więc geograficznie przynależy do Azji, natomiast politycznie zależna jest od Australii. Stolicą jest Flying Fish Cove.

Wyspy Cooka – na mapie opisane całą nazwą. To grupa piętnastu wysp zależnych od Nowej Zelandii. Na naszej mapie znajdziesz je na zachód od południka 160° długości geograficznej zachodniej, między zwrotnikiem Koziorożca a równikiem. Stolicą jest Avarua.

Wyspy Kokosowe – na naszej mapie nie znajdziesz tych wysp. Położone są one we wschodniej części Oceanu Indyjskiego, a więc geograficznie przynależą do Azji, natomiast politycznie zależne są od Australii. Stolicą jest West Island.

Po zakończeniu czytania złóż planszę i ostrożnie włóż do teczki.