29. Afryka – podział polityczny

29 – AFRYKA – PODZIAŁ POLITYCZNY

Opis planszy i legendy

Mapa „Afryka – podział polityczny” ułatwi Ci poznanie rozmieszczenia poszczególnych państw, leżących na tym kontynencie oraz ich sąsiadów.

Omawiana mapa ma format dwa razy większy niż mapy świata, znajdujące się w pierwszym tomie atlasu. Po wyjęciu z teczki rozłóż planszę i ułóż tak, aby czarny, wypukły trójkąt znajdował się w prawym, dalszym rogu.

Tytuł mapy umieszczono w lewym dalszym rogu planszy. W kolejnym wierszu znajduje się skala liczbowa mapy. Mapa została wykonana w skali 1: 20 000 000 (jeden do dwudziestu milionów). Skala mapy określa, jaki jest stosunek odległości na mapie do odległości w terenie. Skala 1: 20 000 000 oznacza, że 1 cm na mapie odpowiada 20 000 000 cm, czyli 200 km na powierzchni Ziemi. Obraz Afryki na omawianej mapie jest dużo bardziej szczegółowy niż na mapach świata, znajdujących się w pierwszym tomie atlasu.

Z lewej strony mapy, mniej więcej w połowie planszy, umieszczono objaśnienia skrótów brajlowskich zastosowanych na mapie. Skróty są objaśnione w brajlu i w druku barwnym. Nie wszystkie objaśnienia zmieściły się w kolumnie, po lewej stronie arkusza. Część skrótów została objaśniona w dwóch kolumnach, przy bliższym brzegu planszy, pod ramką mapy.

W prawym bliższym rogu znajduje się numer planszy. Jest to numer 29.

Treść mapy jest obwiedziona grubą, wypukłą czarną linią. Jest to ramka mapy.

W prawym bliższym rogu mapy, znajdziesz w małej ramce mapę Polski w tej samej skali, co mapa Afryki. Możesz porównać wielkość naszego kraju z wielkością Afryki i leżących w niej państw. Podobne porównania znajdziesz na wszystkich mapach kontynentów.

Zanim zaczniesz poznawać treść mapy, sięgnij po oddzielną planszę „Legenda”. Po dokładnym przeczytaniu informacji w niej zawartych, twoja praca będzie przebiegała sprawniej.

Na planszy „Legenda” znajdziesz informacje o sposobie, w jaki przedstawiono na mapie poszczególne jej elementy. Na początku zapoznaj się z elementami siatki kartograficznej, znajdującymi się na mapie. Są to:

1. równik – oznaczony linią złożoną z dużych kropek. W druku barwnym kropki są czarne. Równik biegnie poziomo, w środkowej części mapy i jest opisany w brajlu skrótem „rw” i wartością w stopniach przy lewej ramce mapy. W druku barwnym opis równika w stopniach umieszczono przy lewej i prawej ramce, a pełną nazwę przy lewej ramce mapy. Wartość równika to 0°.

2. zwrotnik Raka i zwrotnik Koziorożca – narysowane czarną linią złożoną z krótkich odcinków. Zwrotnik Raka biegnie delikatnym łukiem od lewej do prawej strony mapy, w dalszej jej części. Jego wartość to 23°27´ szerokości geograficznej północnej. Opis zwrotnika Raka w brajlu (skrót zr) znajduje się przy lewej ramce, a w druku barwnym przy prawej ramce mapy. Zwrotnik Koziorożca natomiast biegnie również delikatnym łukiem od lewej do prawej strony mapy, symetrycznie w stosunku do równika, przez bliższą część mapy. Jego wartość to 23°27´ szerokości geograficznej południowej. Jest opisany w brajlu skrótem „zk” przy lewej ramce mapy, a w druku barwnym pełną nazwą przy prawej ramce mapy.

3. południk 0° – pokazany jest linią złożoną z drobnych kropeczek, a w druku barwnym grubszą, czarną, ciągłą linią. Południk 0° delikatnym łukiem biegnie pomiędzy dalszą i bliższą ramką mapy, w lewej jej części. Południki 0° jest opisany w stopniach przy bliższej ramce.

4. pozostałe południki i równoleżniki – pokazane są ciągłymi, czarnymi liniami. Równoleżniki na omawianej mapie są łukami i biegną od prawej do lewej ramki mapy. Południki są liniami prostymi ale nie równoległymi, biegną od dalszej do bliższej ramki mapy. Południki i równoleżniki pokazano co 20°. Ich wartości zostały podane przy dalszej i lewej ramce mapy.

Przebieg wypukłej siatki kartograficznej jest pokazany jedynie na morzach i oceanach. W druku barwnym siatka kartograficzna jest pokazana na całej mapie.

Oprócz równoleżników i południków na mapie zaznaczono następujące elementy środowiska geograficznego, objaśnione również na planszy „Legenda”.

1. Linia brzegowa, czyli inaczej wybrzeża kontynentów. Na obszarze Afryki wybrzeża są narysowane ciągłą, podwójną linią: ciągłą od strony oceanów i mórz, a kropkowaną od strony lądu. Natomiast na pokazanych na mapie obszarach, nie leżących w Afryce, wybrzeże pokazano ciągłą linią. W druku barwnym wszystkie wybrzeża pokazano ciągłą, granatową linią.

2. Wyspy i archipelagi. Wyspy są przedstawione na dwa sposoby. Małe wyspy oznaczono półokręgiem, położonym poziomo, z podstawą skierowana w dół. Symbol wyspy przypomina kopczyk i tak się ma kojarzyć – z fragmentem lądu wznoszącym się ponad wodę. W druku barwnym obrys wyspy jest czarny, a powierzchnia ma kolor taki jak państwo, do którego należy wyspa. Archipelagi oznaczono tak samo jak wyspy, tylko w środku znaku znajduje się wypukła, czarna kropka. Natomiast duże wyspy zaznaczono tak jak lądy, linią brzegową i takim kolorem, jak państwo do którego należy wyspa. Na mapie nie podano nazw wysp i archipelagów.

3. Morza i oceany pozostawiono gładkie. W druku barwnym są jasnoniebieskie.

4. Granice państw pokazano wypukłą linią przerywaną w kolorze różowym. Państwa opisano pełną nazwą lub skrótem w brajlu i w druku barwnym. Skróty nazw państw w brajlu są objaśnione po lewej stronie planszy, a skróty w barwnym druku przy dalszym brzegu planszy.

5. Małe państwa. Państwo o obszarze zbyt małym, aby je obwieść granicą, pokazano znakiem – wypukłym kołem a w druku barwnym żółtym kołem z czarną obwódką.

6. Stolice państw oznaczono wypukłymi okręgami, a w druku barwnym czerwonym kołem z czarnym obrysem. W wersji dotykowej stolice zaznaczone są tylko sygnaturą, a ich nazwy zostały podane w załączniku.

7. Terytoria zależne oznaczono wypukłym okręgiem składającym się z punktów i z punktem w środku, a w druku barwnym niebieskim kołem z czarną obwódką.

   Fragmenty innych kontynentów (Europy i Azji), które znalazły się na mapie, zostały oznaczone szorstką fakturą. W druku barwnym są szare. Azję zajmującą tereny w prawej dalszej części arkusza opisano pełną nazwą zarówno w brajlu jak i w druku barwnym.

Opis treści mapy

Zauważ, że Afryka leży po obu stronach równika i w większości na półkuli wschodniej.

Na północy Morze Śródziemne oddziela Afrykę od Europy. Od wschodu kontynent afrykański ma dostęp do wód Oceanu Indyjskiego, zaś od zachodu oblewany jest przez Ocean Atlantycki.

Mapa polityczna Afryki w znaczący sposób zaczęła się zmieniać w drugiej połowie XIX wieku, kiedy to państwa europejskie nasiliły batalię o surowce naturalne oraz rynki zbytu dla swoich towarów. Utrwalił się okres kolonializmu polegającego na zdobyciu dominacji gospodarczej. W tym procesie szczególnie istotną rolę odegrały takie państwa jak Wielka Brytania, Francja, Portugalia, Belgia, Niemcy i Włochy. Z początkiem XX wieku niemal cała Afryka, poza czterema państwami: Etiopią (Abisynią), Egiptem, Liberią i Związkiem Południowej Afryki, znalazła się pod panowaniem kolonialnym.

Kolejne wojny światowe zmieniły ponownie mapę polityczną Afryki. Państwa, które przegrały wojny, traciły kolonie na rzecz zwycięzców. Po I wojnie światowej kolonie straciły Niemcy, zaś po II wojnie – Włochy.

Pierwsza dekada po II wojnie światowej był to czas dążeń niepodległościowych państw afrykańskich. To początek dekolonizacji, która w wielu przypadkach przybrała krwawy wymiar. W 1960 roku w Afryce powstało 17 nowych państw. Ten rok nazwano „rokiem Afryki”, bowiem wtedy większość państw afrykańskich odzyskało niepodległość.

Wydawać by się mogło, że sytuacja na kontynencie afrykańskim została ustabilizowana. Wyniszczone ekonomicznie nowo powstałe państwa afrykańskie okazały się zalążkiem kolejnych konfliktów. Co jakiś czas dochodzą z Afryki wiadomości o różnych lokalnych wstrząsach zarówno o podłożu etnicznym jak i politycznym. Najczęściej są to spory graniczne będące konsekwencją epoki kolonialnej (tylko ¼ granic została ustalona z uwzględnieniem granic naturalnych, większość granic ustalono geometrycznie). Do dziś istnieją pory o granice między wieloma państwami, na przykład między Marokiem a Algierią; Ghaną a Wybrzeżem Kości Słoniowej, Burkiną Faso i Togo; Somalią a Etiopią i Kenią; Tanzanią a Malawi; Kamerunem a Nigerią.

Afrykę można podzielić na pięć głównych regionów.

Afryka Wschodnia – nazwa stosowana do określenia wschodniej części Afryki, do której zalicza się obszary na wschód od Nilu i Wielkiego Rowu Afrykańskiego oraz wyspy na Oceanie Indyjskim. Obejmuje ona kraje: Burundi, Dżibuti, Erytreę, Etiopię, Kenię, Komory, Madagaskar, Malawi, Mauritius, Mayotte, Mozambik, Réunion, Rwandę, Seszele, Somalię, Ugandę, Tanzanię, Zambię i Zimbabwe.

Afryka Środkowa – nazwa stosowana do określenia obszarów leżących w środkowej części kontynentu. Obejmuje ona kraje: Angolę, Czad, Demokratyczną Republikę Konga, Gabon, Gwineę Równikową, Kamerun, Kongo, Republikę Środkowoafrykańską oraz Wyspy Świętego Tomasza i Książęcą.

Afryka Północna – nazwa stosowana do określenia obszarów leżących w północnej i północno-wschodniej części kontynentu. Obejmuje ona kraje: Algierię, Egipt, Libię, Maroko, Sudan Południowy, Saharę Zachodnią, Sudan i Tunezję.

Afryka Południowa – nazwa stosowana do określenia obszarów leżących w południowej części kontynentu. Obejmuje ona kraje: Botswanę, Lesotho, Namibię, Republikę Południowej Afryki i Suazi.

Afryka Zachodnia – nazwa stosowana do określenia obszarów leżących w zachodniej części kontynentu. Jest to część Afryki na północ od Zatoki Gwinejskiej i na południe od Sahary. Obejmuje ona kraje: Benin, Burkinę Faso, Gambię, Ghanę, Gwineę, Gwineę Bissau, Liberię, Mali, Mauretanię, Niger, Nigerię, Republikę Zielonego Przylądka, Senegal, Sierra Leone, Togo i Wybrzeże Kości Słoniowej.

Pod względem politycznym Afryka dzieli się na 54 państwa oraz 10 terytoriów zależnych.

Niemal wszystkie wymienione państwa znajdziesz na naszej mapie, a słuchając uważnie opisów poznasz ich położenia, sąsiadów, oraz nazwę stolicy.

Wykaz państw afrykańskich:

Algieria – na mapie opisana całą nazwą. Pełna nazwa to Algierska Republika Ludowo-Demokratyczna. Była kolonia francuska. Największe państwo w Afryce, położone w jej północnej części. Od Północy ma dostęp do Morza Śródziemnego. Graniczy od wschodu z Tunezją i Libią, od południa z Nigrem i Mali, od zachodu z Mauretanią, Saharą Zachodnią i Marokiem. Stolicą jest Algier.

Angola – na mapie opisana w brajlu skrótem „ao”, a w druku barwnym całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Angoli. To dość duże państwo w południowo-zachodniej Afryce, z dostępem do Oceanu Atlantyckiego. Była kolonia portugalska. Graniczy od północy z Kongiem i Demokratyczną Republiką Konga, od wschodu z Zambią, zaś od południa z Namibią. Stolicą jest Luanda.

Benin – na mapie opisany w brajlu skrótem „bj”, a w druku barwnym całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Beninu. Dawniej znany pod nazwą Dahomej. Była kolonia francuska. Leży w zachodniej Afryce u północnych wybrzeży Zatoki Gwinejskiej. Od północy graniczy z Burkiną Faso i Nigrem, od wschodu z Nigerią, a od zachodu z Togo. Stolicą jest Porto-Novo.

Botswana – na mapie opisana w brajlu skrótem „bw”, a w druku barwnym całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Botswany. Wcześniej, gdy była protektoratem brytyjskim, funkcjonowała jako Beczuana. Nie ma dostępu do morza. Graniczy od północy z Zambią, od wschodu z Zimbabwe, od południa z Republiką Południowej Afryki, zaś od zachodu z Namibią. Stolicą jest Gaborone.

Burkina Faso – na mapie opisana w brajlu skrótem „bf”, a w druku barwnym całą nazwą. Do 1984 roku była znana jako Republika Górnej Wolty. Była kolonia francuska. Leży w zachodniej Afryce, bez dostępu do morza. Graniczy od północnego zachodu i północy z Mali, od wschodu z Nigrem i Beninem, zaś od południa z Togo, Ghaną i Wybrzeżem Kości Słoniowej. Stolicą jest Wagadugu.

Burundi – na mapie opisane w brajlu skrótem „bi”, a w druku barwnym całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Burundi. Jest niewielkim krajem w środkowej Afryce, bez dostępu do morza. Była kolonia belgijska. Sąsiadem od północy jest Rwanda, od wschodu i południa Tanzania, zaś od zachodu Demokratyczna Republika Konga. Stolicą jest Bużumbura.

Czad – na mapie opisany całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Czadu. Była kolonia francuska. Jest dużym krajem położonym w centralnej Afryce, bez dostępu do morza. Graniczy od północy z Libią, od wschodu z Sudanem, od południa z Republiką Środkowoafrykańską, zaś od zachodu z Kamerunem, Nigerią i Nigrem. Stolicą jest Ndżamena.

Demokratyczna Republika Konga – na mapie opisana całą nazwą. Drugie co do wielkości państwo Afryki, położone w środkowej części kontynentu, nad Oceanem Atlantyckim. Była kolonia belgijska. Od północy graniczy z Republiką Środkowoafrykańską i Sudanem Południowym, od wschodu z Ugandą, Rwandą, Burundi i Tanzanią, od południowego wschodu z Zambią, od południa z Angolą, zaś od zachodu z Kongiem. Stolicą jest Kinszasa.

Dżibuti – na mapie opisane w brajlu skrótem „dj”, a w druku barwnym całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Dżibuti. To niewielkie państwo, leżące w północno-wschodniej części kontynentu, nad Zatoką Adeńską. Graniczy od północy z Erytreą, od południa z Somalią, zaś od zachodu z Etiopią. Stolicą jest Dżibuti.

Egipt – na mapie opisany całą nazwą. Pełna nazwa to Arabska Republika Egiptu. Jest to państwo położone w północno-wschodniej Afryce oraz częściowo w zachodniej Azji (w tym na półwyspie Synaj). Graniczy na północnym wschodzie z Izraelem, na południu z Sudanem i na zachodzie z Libią. Od północy ma dostęp do Morza Śródziemnego, zaś a na wschodzie do Morza Czerwonego. Stolicą jest Kair.

Erytrea – na mapie opisana w brajlu skrótem „er”, a w druku barwnym całą nazwą. Właściwa nazwa to Państwo Erytrea. To państwo we wschodniej Afryce, położone nad Morzem Czerwonym. Od południa sąsiaduje z Dżibuti i Etiopią, od zachodu z Sudanem. Stolicą jest Asmara.

Etiopia – na mapie opisana całą nazwą. Pełna nazwa to Federalna Demokratyczna Republika Etiopii. Dawniej znana pod nazwą Abisynia. Jest to kraj położony we wschodniej Afryce, bez dostępu do morza. Na północnym wschodzie graniczy z Erytreą, od wschodu z Dżibuti i Somalią, od południa z Kenią, zaś na zachodzie z Sudanem Południowym i Sudanem. Stolicą jest Addis Abeba.

Gabon – na mapie opisany w brajlu skrótem „ga”, a w druku barwnym całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Gabońska. Była kolonia francuska. Leży w równikowej Afryce nad Oceanem Atlantyckim. Od północy graniczy z Gwineą Równikową i Kamerunem, od wschodu i południa z Kongiem. Stolicą jest Libreville.

Gambia – na mapie opisana w brajlu skrótem „gm”, a w druku barwnym całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Gambii. Była kolonia brytyjska. Jest to najmniejsze państwo na kontynencie afrykańskim. Leży w zachodniej części kontynentu. Ma kształt wąskiego pasa z dostępem od zachodu do Oceanu Atlantyckiego. Od północy, wschodu i południa graniczy tylko z Senegalem. Stolicą jest Bandżul.

Ghana – na mapie opisana w brajlu skrótem „gh”, a w druku barwnym całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Ghany. Była kolonia brytyjska. To stosunkowo niewielkie państwo w zachodniej Afryce leżące nad Zatoką Gwinejską. Od północy graniczy z Burkiną Faso, od wschodu z Togo, zaś od zachodu z Wybrzeżem Kości Słoniowej. Stolicą jest Akra.

Gwinea – na mapie opisana w brajlu skrótem „gn”, a w druku barwnym całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Gwinei. Położona jest nad Oceanem Atlantyckim w zachodniej Afryce. Była kolonia francuska. Graniczy od północy z Gwineą Bissau i Senegalem, od północnego wschodu z Mali, od wschodu z Wybrzeżem Kości Słoniowej, zaś od południa z Liberią i Sierra Leone. Stolicą jest Konakry.

Gwinea Bissau – na mapie opisana w brajlu skrótem „gw”, a w druku barwnym całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Gwinei Bissau. To niewielkie państwo zachodniej Afryki, zajmujące poza częścią kontynentalną wiele przybrzeżnych wysp. Była kolonia portugalska. Graniczy od północy z Senegalem, a od wschodu i południa z Gwineą. Stolicą jest Bissau.

Gwinea Równikowa – na mapie opisana w brajlu skrótem „gq”, a w druku barwnym całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Gwinei Równikowej. To małe państwo w zachodniej Afryce u wschodnich wybrzeży Oceanu Atlantyckiego i Zatoki Gwinejskiej. Do Gwinei Równikowej należy również wyspa Pagalu. Była kolonia hiszpańska, dawniej zwana Gwineą Hiszpańską. Graniczy od północy z Kamerunem, zaś od wschodu i południa z Gabonem. Stolicą jest Malabo.

Kamerun – na mapie opisany w brajlu skrótem „cm”, a w druku barwnym całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Kamerunu. Była kolonia francuska i brytyjska. Jest państwem środkowoafrykańskim, leżącym na zachodnim wybrzeżu kontynentu, nad Zatoką Gwinejską. Graniczy od północnego zachodu z Nigerią, od wschodu z Czadem i Republiką Środkowoafrykańską, od południa z Kongiem, Gabonem i Gwineą Równikową. Stolicą jest Jaunde.

Kenia – na mapie opisana w brajlu skrótem „ke”, a w druku barwnym całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Kenii. Była kolonia brytyjska. Leży we wschodniej Afryce, nad Oceanem Indyjskim. Graniczy od północy z Etiopią, od wschodu z Somalią, od południa z Tanzanią, od zachodu z Ugandą i od północnego zachodu z Sudanem Południowym. Stolicą jest Nairobi.

Komory – na mapie opisane w brajlu skrótem „km”, a w druku barwnym całą nazwą. Pełna nazwa to Związek Komorów. Była kolonia francuska. To jedno z mniejszych niepodległych państw świata. Położone jest na archipelagu wysp leżących pomiędzy północną częścią Madagaskaru a północno-wschodnią częścią Mozambiku. Stolicą jest Moroni.

Kongo – na mapie opisane w brajlu skrótem „cg”, a w druku barwnym całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Konga. jest to państwo leżące w środkowej Afryce nad Oceanem Atlantyckim i Zatoką Gwinejską. Jako kolonia francuska funkcjonowało pod nazwą Kongo Francuskie i Kongo Środkowe. Graniczy od północy z Kamerunem i Republiką Środkowoafrykańską, od wschodu i południowego wschodu z Demokratyczną Republiką Konga, od południa z Angolą, zaś od zachodu z Gabonem. Stolicą jest Brazzaville.

Lesotho – na mapie opisane w brajlu skrótem „ls”, a w druku barwnym całą nazwą. Pełna nazwa to Królestwo Lesotho. Była kolonia brytyjska. Leży w południowej części kontynentu afrykańskiego i jest enklawą w Republice Południowej Afryki. Stolicą jest Maseru.

Liberia – na mapie opisana w brajlu skrótem „lr”, a w druku barwnym całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Liberii. To kraj w zachodniej Afryce na północ od równika. Graniczy od północy z Gwineą, od wschodu z Wybrzeżem Kości Słoniowej, a od północnego zachodu z Sierra Leone. Od południowego-zachodu ma dostęp do Oceanu Atlantyckiego. Stolicą jest Monrovia.

Libia – na mapie opisana całą nazwą. Była kolonia włoska. Leży w Afryce Północnej, nad Morzem Śródziemnym. Graniczy od wschodu z Egiptem i Sudanem, od południa z Czadem i Nigerią, zaś od zachodu z Algierią i Tunezją. Stolicą jest Trypolis.

Madagaskar – na mapie opisany w brajlu skrótem „mg”, a w druku barwnym całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Madagaskaru. Była kolonia francuska. Jest czwartą pod względem wielkości wyspą na świecie. Leży na Oceanie Indyjskim, w jego zachodniej części, nieopodal Afryki. Stolicą jest Antananarywa.

Malawi – na mapie opisane w brajlu skrótem „mw”, a w druku barwnym całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Malawi. Niewielkie państwo, były protektorat brytyjski, znany jako Niasa. Leży we wschodniej części Afryki, bez dostępu do morza. Graniczy od północnego wschodu z Tanzanią, od wschodu i południa z Mozambikiem, zaś od zachodu z Zambią. Stolicą jest Lilongwe.

Mali – na mapie opisane całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Mali. Duże, śródlądowe państwo położone w Afryce Zachodniej. Graniczy na północy z Algierią, na wschodzie z Nigrem, na południu z Burkiną Faso, Wybrzeżem Kości Słoniowej i Gwineą, zaś na zachodzie z Senegalem i Mauretanią. Stolicą jest Bamako.

Maroko – na mapie opisane w brajlu skrótem „ma”, a w druku barwnym całą nazwą. Pełna nazwa to Królestwo Marokańskie. Była kolonia francuska. Położone jest na północnym zachodzie Afryki. Północne wybrzeża oblewają wody Morza Śródziemnego, a zachodnie Oceanu Atlantyckiego. Maroko graniczy od północy z hiszpańskimi enklawami – Ceutą i Melillą, na wschodzie z Algierią i na południu z Saharą Zachodnią. Stolicą jest Rabat.

Mauretania – na mapie opisana w brajlu skrótem „mr”, a w druku barwnym całą nazwą. Pełna nazwa to Islamska Republika Mauretańska. Była kolonia francuska. To państwo w północno-zachodniej Afryce. Zachodnią granicą kraju jest wybrzeże Oceanu Atlantyckiego. Od północy sąsiaduje z Saharą Zachodnią i Algierią, od wschodu i południowego wschodu z Mali, zaś od południa z Senegalem. Stolicą jest Nawakszut.

Mauritius – nie zaznaczony na naszej mapie. Pełna nazwa to Republika Mauritiusu. Była kolonia brytyjska. To afrykańskie państwo wyspiarskie, położone na Oceanie Indyjskim, w jego południowo-zachodniej części, około 900 km od Madagaskaru. Na całość państwa Mauritius, który jest częścią archipelagu Maskarenów, składają się: główna wyspa Mauritius, wyspy Agalega i Rodrigues oraz archipelag Cargados Carajos. Stolicą jest Port Louis.

Mozambik – na mapie opisany w brajlu skrótem „mz”, a w druku barwnym całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Mozambiku. Leży w południowej Afryce, nad Kanałem Mozambickim, na szerokości geograficznej Madagaskaru. Była kolonia portugalska. Graniczy od północy z Zambią, Malawi i Tanzanią, od wschodu ma dostęp do Oceanu Indyjskiego, od południa sąsiaduje z Suazi i Republiką Południowej Afryki, zaś od zachodu z Zimbabwe. Stolicą jest Maputo.

Namibia – na mapie opisana w brajlu skrótem „na”, a w druku barwnym całą nazwą. Właściwa nazwa to Republika Namibii. Do 1968 roku ten kraj był znany pod nazwą Afryki Południowo-Zachodniej. Była kolonia brytyjska. Leży nad Oceanem Atlantyckim. Od północy graniczy z Angolą i Zambią, od wschodu z Botswaną, zaś od południa z Republiką Południowej Afryki. Stolicą jest Windhuk.

Niger – na mapie opisany całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Nigru. Była kolonia francuska. Jest dużym państwem leżącym w Afryce Zachodniej. Graniczy od północy z Algierią i Libią, od wschodu z Czadem, od południa z Nigerią i Beninem, zaś od zachodu z Burkiną Faso i Mali. Stolicą jest Niamey.

Nigeria – na mapie opisana całą nazwą. Pełna nazwa to Federalna Republika Nigerii. Była kolonia brytyjska. Leży w zachodniej Afryce z dostępem od południa do Zatoki Gwinejskiej. Graniczy od północy z Nigerią, od północnego wschodu z Czadem, od wschodu z Kamerunem, a od zachodu z Beninem. Stolicą jest Abudża.

Republika Południowej Afryki – na mapie opisana w brajlu skrótem „za”, a w druku barwnym całą nazwą. To duże państwo położone w południowej części Afryki. Była kolonia brytyjska. Od strony wschodniej oblane wodami Oceanu Indyjskiego, a od zachodu – Oceanu Atlantyckiego. Od północy graniczy z Namibią, Botswaną, Zimbabwe, Mozambikiem i Suazi. Na jej obszarze znajduje się enklawa – Lesotho. Stolicą jest Pretoria.

Republika Środkowoafrykańska – na mapie opisana w brajlu skrótem „cf”, a w druku barwnym całą nazwą. Leży w centralnej części Afryki, bez dostępu do morza. Była kolonia francuska. Od północy graniczy z Czadem, od wschodu z Sudanem Południowym, od południa z Demokratyczną Republiką Konga i z Kongiem, a od zachodu z Kamerunem. Stolicą jest Bangi.

Republika Zielonego Przylądka – leży poza zasięgiem mapy na Wyspach Zielonego Przylądka, położonych na Oceanie Atlantyckim, na południe od zwrotnika Raka, ponad 600 km od wybrzeży Afryki. Stolicą jest Praia.

Rwanda – na mapie opisana w brajlu skrótem „rv”, a w druku barwnym całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Rwandy. Była kolonia belgijska. Graniczy od północy z Ugandą, od wschodu z Tanzanią, od południa z Burundii, zaś od zachodu z Demokratyczną Republiką Konga. Nie ma dostępu do morza. Stolicą jest Kigali.

Sahara Zachodnia – na mapie opisana w brajlu skrótem „sn”, a w druku barwnym całą nazwą. Pełna nazwa to Saharyjska Arabska Republika Demokratyczna. Leży w północnej Afryce nad Oceanem Atlantyckim. Była kolonia hiszpańska pod nazwą Sahara Hiszpańska. Obecnie okupowana przez Maroko, które nazywa ją Prowincją Południową. Graniczy od północy z Marokiem, od wschodu z Algierią i od południowego wschodu z Mauretanią. Stolicą jest Al-Ujun.

Senegal – na mapie opisany w brajlu skrótem „sn”, a w druku barwnym całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Senegalu. Była kolonia francuska. Leży w Afryce Zachodniej i ma dostęp do Oceanu Atlantyckiego. Od północy graniczy z Mauretanią, od wschodu z Mali, od południa sąsiaduje z Gwineą i Gwineą Bissau. Stolicą jest Dakar.

Seszele – na mapie opisane w brajlu skrótem „sc”, a w druku barwnym całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Seszeli. Była kolonia brytyjska. To państwo wyspiarskie, które jest położone na Oceanie Indyjskim, około 1600 km na wschód od Afryki. Kraj ten leży w pobliżu równika i zajmuje archipelag składający się z 92 wysp. Stolicą jest Victoria.

Sierra Leone – na mapie opisane w brajlu skrótem „sl”, a w druku barwnym całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Sierra Leone. Była kolonia brytyjska. To kraj położony w Afryce Zachodniej. Oblewają go wody Oceanu Atlantyckiego, do którego ma dostęp od południowego zachodu. Od północy natomiast graniczy z Gwineą, a od południowego wschodu z Liberią. Stolicą jest Freetown.

Somalia – na mapie opisana w brajlu skrótem „so”, a w druku barwnym całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Somalijska. Była kolonia włoska i brytyjska. Leży w „rogu Afryki”, w północno-wschodniej części kontynentu, na Półwyspie Somalijskim. Od zachodu graniczy z Kenią, Etiopią i Dżibuti. Stolicą jest Mogadiszu.

Suazi – na mapie opisane w brajlu skrótem „sz”, a w druku barwnym całą nazwą. Pełna nazwa to Królestwo Suazi. Była kolonia brytyjska. Niewielkie państwo, leżące na południu kontynentu afrykańskiego, będące enklawą w Republice Południowej Afryki. Stolicą jest Mbabane.

Sudan – na mapie opisany całą nazwą. Właściwa nazwa to Republika Sudanu. Byłe kondominium brytyjsko-egipskie. Leży w północno-wschodniej części Afryki. Od północnego wschodu ma dostęp do Morza Czerwonego. Graniczy od północy z Egiptem, od wschodu z Erytreą i Etiopią, od południa z Sudanem Południowym, zaś od zachodu z Republiką Środkowoafrykańską, Czadem i Libią. Stolicą jest Chartum.

Sudan Południowy – na mapie opisany całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Sudanu Południowego. Najmłodsze państwo Afryki, do 2011 roku południowa część Sudanu. Graniczy od północy z Sudanem, od wschodu z Etiopią, od południa z Ugandą i Demokratyczną Republiką Konga, a od zachodu z Republiką Środkowoafrykańską. Stolicą jest Dżuba.

Tanzania – na mapie opisana w brajlu skrótem „tz”, a w druku barwnym całą nazwą. Pełna nazwa to Zjednoczona Republika Tanzanii. Była kolonia brytyjska. To kraj położony w środkowo-wschodniej części Afryki. Oblewają go od wschodu wody Oceanu Indyjskiego. Sąsiaduje od północy z Ugandą i Kenią, od południa z Mozambikiem i Zambią, zaś od zachodu z Zambią, Demokratyczną Republiką Konga, Burundii i Rwandą. W skład Tanzanii wchodzą również wyspy Zanzibar i Pemba. Stolicą jest Dodoma.

Togo – na mapie opisane w brajlu skrótem „tg”, a w druku barwnym całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Togijska. Była kolonia francuska. Leży w zachodniej Afryce nad Zatoką Gwinejską, u jej północnych wybrzeży. Za sąsiadów ma od północy Burkinę Faso, od wschodu Benin, zaś od zachodu Ghanę. Stolicą jest Lomé.

Tunezja – na mapie opisana w brajlu skrótem „tn”, a w druku barwnym całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Tunezyjska. Była kolonia francuska. Jest to państwo leżące w północnej Afryce nad Morzem Śródziemnym, do którego ma dostęp na północy i wchodzie. Sąsiaduje od południowego wschodu z Libią, a od zachodu z Algierią. Stolicą jest Tunis.

Uganda – na mapie opisana w brajlu skrótem „ug”, a w druku barwnym całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Ugandy. Była kolonia brytyjska. Leży we wschodniej Afryce, bez dostępu do morza. Graniczy od północy z Sudanem Południowym, od wschodu z Kenią, od południa z Tanzanią i Rwandą, zaś od zachodu z Demokratyczną Republiką Konga. Stolicą jest Kampala.

Wybrzeże Kości Słoniowej – na mapie opisane w brajlu skrótem „ci”, a w druku barwnym całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Wybrzeża Kości Słoniowej. Była kolonia francuska. To państwo położone w Afryce Zachodniej nad Zatoką Gwinejską, u jej północnych wybrzeży. Od północy graniczy z Mali i Burkina Faso, od wschodu z Ghaną, zaś od zachodu z Liberią i Gwineą. Stolicą jest Jamusukro.

Wyspy Świętego Tomasza i Książęca – na mapie opisane w brajlu skrótem „st”, a w druku barwnym całą nazwą. Pełna nazwa to Demokratyczna Republika Wysp Świętego Tomasza i Książęcej. Była kolonia portugalska. Jest to państwo wyspiarskie w Zatoce Gwinejskiej, na północ od równika, składające się z pięciu wysp położonych około 230 km od zachodniego wybrzeża Afryki na szerokości geograficznej Gabonu. Stolicą jest São Tomé.

Zambia – na mapie opisana w brajlu skrótem „zm”, a w druku barwnym całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Zambii. Była kolonia brytyjska. Jest dość dużym państwem w południowej Afryce. Nie ma dostępu do morza. Graniczy od północy z Demokratyczną Republiką Konga i Tanzanią, od wschodu z Malawi, od południa z Mozambikiem, Zimbabwe, Botswaną i Namibią, od zachodu z Angolą. Stolicą jest Lusaka.

Zimbabwe – na mapie opisane w brajlu skrótem „zw”, a w druku barwnym całą nazwą. Pełna nazwa to Republika Zimbabwe. Była kolonia brytyjska. Państwo położone w południowej Afryce, bez dostępu do morza. Graniczy od północy z Zambią, od wschodu z Mozambikiem, od południa z Republiką Południowej Afryki i od zachodu z Botswaną. Stolicą jest Harare.

Terytoria zależne:

Majotta – na mapie nie zastała pokazana. Jest to francuska wyspa położona w archipelagu Komory na Oceanie Indyjskim na północny zachód od Madagaskaru. Stolicą jest Mamoudzou.

Reunion – na mapie nie zastał pokazany. Jest to francuska wyspa na Oceanie Indyjskim, położona około 700 km na wschód od Madagaskaru. Stolicą jest Saint-Denis.

Somaliland – na mapie nie zastał pokazany. Pełna nazwa to Republika Somalilandu. Leżący we wschodniej Afryce, nad południowym wybrzeżem Zatoki Adeńskiej. W 1991 roku Somaliland ogłosił secesję od Somalii. Graniczy od wschodu z Somalią, od południa Etiopią a od północnego zachodu z Dżibuti. Stolicą jest Hargejsa.

Wyspa Świętej Heleny, Wyspa Wniebowstąpienia i Tristan da Cunha – na mapie nie zastały pokazane. Jest to brytyjskie terytorium zamorskie składające się z dwóch wysp i archipelagu położonych w odległości około 1900 km od południowo-zachodnich wybrzeży kontynentu afrykańskiego na Oceanie Atlantyckim. Stolicą jest Jamestown.

Po zakończeniu czytania złóż planszę i uważnie włóż do teczki.