bedava bahis 50 tl deneme bonusu veren siteler cevrimsiz hosgeldin deneme bonus veren siteler
Strona główna / Atlasy i plany miast / Atlas geograficzny Europy [2006] / TOM II / 22-23. Skandynawia - mapa ogólna i rzeźba terenu


22-23. Skandynawia - mapa ogólna i rzeźba terenu

 

22–23 Skandynawia

Skandynawia – nazwa regionu północnej Europy, obejmującego kraje: Norwegię (Królestwo Norwegii), Szwecję (Królestwo Szwecji), Danię (Królestwo Danii) oraz Islandię (Republikę Islandii) i Finlandię (Republika Finlandii).

Arkusze map nr 22 i 23 obejmują obszar Półwyspu Skandynawskiego oraz obszary innych państw: na wschodzie – Rosji, Estonii, Łotwy i Litwy; na południu – Polski, Niemiec i Holandii. Dania i Islandia nie zostały tu opisane, bowiem dla tych krajów opracowano oddzielne teksty geograficzne. Szczegółowa mapa Danii znajduje się na arkuszu nr 24, a Islandii – na arkuszu nr 25.

Termin Skandynawia odnosi się do krajów położonych na Półwyspie Skandynawskim, tj. Szwecji i Norwegii, ale pojęcie to tradycyjnie rozciąga się także na Danię. Skandynawia traktowana w szerszym znaczeniu to również Finlandia i Islandia oraz terytoria autonomiczne: należąca do Danii Grenlandia i Wyspy Owcze, fińskie Wyspy Alandzkie oraz norweski archipelag Svalbard i wyspa Jan Mayen. Wszystkie te państwa i obszary należą do krajów nordyckich i ta nazwa najpełniej określa ich związek. Państwa te zajmują ogromny obszar ciągnący się od Przylądka Północnego, leżącego daleko za kołem podbiegunowym, po granicę niemiecko-duńską na południu. Całkowita powierzchnia tego obszaru wynosi blisko 1 250 000 km².

Norwegia to państwo położone w Europie Północnej, na Półwyspie Skandynawskim, zajmujące jego północno-zachodnią część oraz 150 tysięcy przybrzeżnych wysp. Graniczy od wschodu ze Szwecją, Finlandią i Rosją.

Norwegia jest najdłuższym i najwęższym zarazem krajem europejskim. Jej długość wynosi 1750 km, a szerokość od 430 do zaledwie 6,5 km. Powierzchnia zaś jest prawie taka jak Polski i wynosi 323,8 tys. km².

Norwegia to najbardziej na północ położony kraj kontynentu, a najbliżej bieguna leży Przylądek Północny – Nordkapp. Północna część kraju nazywana jest krainą Północnego Słońca, jako że przez większość lata słońce tam nie zachodzi, a w zimie większość tego obszaru pozostaje w mroku.

Linia brzegowa Norwegii, porozcinana głęboko wrzynającymi się w ląd zatokami morskimi – fiordami – ma prawie 22 tys. km długości i należy do najbardziej rozwiniętych na świecie. Fiordy zwykle rozgałęziają się i otoczone są niedostępnymi, pionowymi ścianami skalnymi, sięgającymi ponad 1000 m wysokości. Fiordy to dawne doliny lodowcowe, dziś zatopione przez morze, którymi jeszcze 10 tys. lat temu spływały olbrzymie jęzory lodowcowe. Największy – Sognefjord – ma aż 220 km długości i 1243 m głębokości.

Góry Skandynawskie, ciągnące się wzdłuż wybrzeża, zajmują 2/3 powierzchni kraju. Góry te charakteryzują się rozległymi, silnie spłaszczonymi wierzchowinami, z licznymi niewielkimi lodowcami. Najwyższa część tych gór zwana jest Jotunheimen. Wznoszą się tu szczyty: Galdhöpiggen o wysokości 2469 m n.p.m. oraz Glittertind wysoki na 2452 m n.p.m. w przeszłości ten drugi był uznawany za najwyższy szczyt Norwegii. Jednak na skutek stopienia lodowej czaszy, pokrywającej wierzchołek, jego wysokość zmniejszyła się o kilkanaście metrów.

Norwegia jest zasobna w rzeki. Są one z reguły krótkie, ale bardzo bystre. z racji licznych dużych spadków kraj obfituje w wodospady. Największą rzeką Norwegii jest Glomma, o długości 598 km. Sporo jest także w Norwegii jezior. Większość z nich zajmuje podłużne, polodowcowe doliny na wschodnich stokach Gór Skandynawskich.

Szwecja to kolejne państwo w Europie Północnej, zaliczane do państw skandynawskich. Graniczy od zachodu i północnego zachodu z Norwegią, od północnego wschodu z Finlandią. Obejmuje także wyspy na Bałtyku: Gotlandię i Olandię oraz małe wyspy przybrzeżne. Powierzchnia wynosi 450 tys. km².

Szwecja jest krajem nizinno-wyżynnym. Średnia wysokość wynosi 276 m n.p.m., a obszary powyżej 1000 m n.p.m. zajmują zaledwie 2,6%.

Na północnym zachodzie, wzdłuż granicy z Norwegią, wznoszą się Góry Skandynawskie z najwyższym szczytem kraju – Kebnekaise (2111 m n.p.m.).

Obszary nizinne ciągną się wzdłuż wschodniego wybrzeża nad Morzem Bałtyckim oraz w centrum i na południu kraju, w Skanii. Na północnym wschodzie natomiast znajduje się Wyżyna Lapońska, leżąca na pograniczu Finlandii i Szwecji. Jest ona częścią dużej krainy geograficznej, Laponii, na obszarze której środowisko naturalne pozostało nieskażone, a działalność człowieka ograniczona do niezbędnego minimum.

Szwecja jest wyjątkowo zasobna w wody lądowe, zajmuje pod tym względem trzecie miejsce w Europie w przeliczeniu na 1 mieszkańca. Rzeki, choć krótkie, obfitują w wodę. Jezior w Szwecji jest około 100 tys. i zajmują ponad 8,5% powierzchni kraju. Największe jeziora to: Wener i Wetter.

Finlandia to państwo w Europie Północnej, leżące częściowo na Półwyspie Skandynawskim. Graniczy od północy z Norwegią, od wschodu z Rosją, od zachodu ze Szwecją.

Naturalne zachodnie i południowe granice Finlandii, z linią wybrzeża typu szkierowego, czyli z dużą ilością niewielkich, skalistych wysepek, wyznaczają zatoki Morza Bałtyckiego: Botnicka i Fińska, między którymi rozciąga się Pojezierze Fińskie z 60 tysiącami jezior, poprzecinane wzniesieniami morenowymi, z licznymi bagnami i torfowiskami. Gdyby policzyć wszystkie wyspy należące do Finlandii, to ich liczba sięgnęłaby 180 tys., a największy archipelag tworzą Wyspy Alandzkie.

Finlandia nazywana jest Krajem Tysiąca Jezior, ale w rzeczywistości ich liczba dochodzi aż do 190 tysięcy. Wszystkie są pozostałością po olbrzymim lądolodzie, który pokrywał kraj jeszcze 10 tys. lat temu. Największe zgrupowanie jezior znajduje się we wschodniej części kraju. Kraina Jezior Saimaa to największy w Europie system naturalnych zbiorników wodnych o powierzchni 4400 km2, czterdziestokrotnie większy od największego polskiego jeziora Śniardwy. Wody, lasy i skały tworzą tu niesamowitą i piękną mozaikę. Lasy zajmują 69% powierzchni kraju, co stanowi najwyższy odsetek w Europie.

Stolicą Norwegii jest leżące nad fiordem Oslo, liczące 544 tys. mieszkańców, stolicą Szwecji – Sztokholm, położony na 14 wyspach i lądzie nad zatoką Saltsjön i jeziorem Melar, liczący 764 tys. mieszkańców, a Finlandii – Helsinki, liczące 562 tys. mieszkańców. Inne duże miasta tego regionu to: norweskie – Bergen, Stavanger i Trondheim, szwedzkie – Göteborg, Malmö i Uppsala oraz fińskie – Turku i Tampere.

Skandynawia to czyste rzeki, z których można pić wodę, to kraina reniferów Laponia, to dawni rozbójnicy morscy – wikingowie, to białe noce i zorze polarne, to łosoś przygotowywany na tysiące sposobów. w szczególności zaś Norwegia kojarzy się przede wszystkim z pięknymi fiordami i wodospadami, ale także z platformami wiertniczymi na Morzu Północnym. Skojarzenia związane ze Szwecją to przede wszystkim Nagroda Nobla, którą otrzymało jak dotąd sześcioro Polaków, to powszechnie uważany za jedną z największych postaci światowego kina Ingmar Bergman, to Astrid Lindgren, która stworzyła Pippi Langstrumpf, jedną z najlepiej znanych na świecie postaci szwedzkiej literatury dla dzieci. Skojarzenia z Finlandią to Laponia – kraina reniferów, to Święty Mikołaj i Rovaniemi, czyli miejscowość gdzie on mieszka, to sauna w tradycyjnych drewnianych chatkach fińskich, to bogactwo lasów i jezior, to rozwój telekomunikacji i koncern Nokia, tworzący 20% eksportu Finlandii – co trzeci telefon komórkowy sprzedawany na świecie został wyprodukowany przez Nokię.